Παρασκευή 12 Νοεμβρίου 2010

Εξέγερση του Πολυτεχνείου

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου το 1973 ήταν μια μαζική διαδήλωση λαϊκής αντίθεσης στο καθεστώς της Χούντας των Συνταγματαρχών. Η εξέγερση ξεκίνησε στις 14 Νοεμβρίου 1973, κλιμακώθηκε σχεδόν σε αντιχουντική επανάσταση και έληξε με αιματοχυσία το πρωί της 17ης Νοεμβρίου, μετά από μια σειρά γεγονότων που ξεκίνησαν με την είσοδο αρμάτων μάχης στον χώρο του Πολυτεχνείου.

 


 Τα αίτια

Η Ελλάδα βρισκόταν από τις 21 Απριλίου 1967 υπό τη δικτατορική διακυβέρνηση του στρατού, ενός καθεστώτος που είχε καταργήσει τις ατομικές ελευθερίες, είχε διαλύσει τα πολιτικά κόμματα και είχε εξορίσει, φυλακίσει και βασανίσει πολιτικούς και πολίτες με κριτήριο τις πολιτικές τους πεποιθήσεις.
Το 1973 βρίσκει τον ηγέτη της δικτατορίας, Γεώργιο Παπαδόπουλο να έχει ξεκινήσει μια διαδικασία φιλελευθεροποίησης του καθεστώτος, η οποία συμπεριλάμβανε την αποφυλάκιση των πολιτικών κρατουμένων και την μερική άρση της λογοκρισίας, καθώς και υποσχέσεις για νέο σύνταγμα και εκλογές στις 10 Φεβρουαρίου 1974 για επιστροφή σε πολιτική διακυβέρνηση. Στελέχη της αντιπολίτευσης, μπόρεσαν έτσι να ξεκινήσουν πολιτική δράση ενάντια της χούντας. [1]
Η χούντα, στην προσπάθειά της να ελέγξει κάθε πλευρά της πολιτικής, είχε αναμιχθεί στον φοιτητικό συνδικαλισμό από το 1967, απαγορεύοντας τις φοιτητικές εκλογές στα πανεπιστήμια, στρατολογώντας υποχρεωτικά τους φοιτητές και επιβάλλοντας μη εκλεγμένους ηγέτες των φοιτητικών συλλόγων στην Eθνική Φοιτητική Ένωση Eλλάδας (ΕΦΕΕ).  Αυτές οι ενέργειες όπως είναι φυσικό δημιούργησαν έντονα αντιδικτατορικά αισθήματα στους φοιτητές, όπως τον φοιτητή Γεωλογίας Κώστα Γεωργάκη, ο οποίος αυτοπυρπολήθηκε δημόσια το 1970 στην Γένοβα της Ιταλίας σε ένδειξη διαμαρτυρίας ενάντια στη χούντα. [3] Με αυτή την εξαίρεση, η πρώτη μαζική δημόσια εκδήλωση διαμαρτυρίας ενάντια στη χούντα ήρθε από τους φοιτητές στις 21 Φεβρουαρίου 1973.
Οι αναταραχές ξεκίνησαν λίγο νωρίτερα, στις 5 Φεβρουαρίου, όταν οι φοιτητές του Πολυτεχνείου αποφάσισαν αποχή από τα μαθήματά τους. Στις 13 Φεβρουαρίου γίνεται διαδήλωση μέσα στο Πολυτεχνείο και η χούντα παραβιάζει το πανεπιστημιακό άσυλο, δίνοντας εντολή στην αστυνομία να επέμβει. 11 φοιτητές συλλαμβάνονται και παραπέμπονται σε δίκη. Με αφορμή αυτά τα γεγονότα, στις 21 Φεβρουαρίου, περίπου τρεις με τέσσερις χιλιάδες φοιτητές της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κατέλαβαν το κτίριο της σχολής στο κέντρο της Αθήνας επί της οδού Σόλωνος, ζητώντας ανάκληση του νομού 1347 που επέβαλε την στράτευση «αντιδραστικών νέων», καθώς 88 συμφοιτητές τους είχαν ήδη στρατολογηθεί με τη βία. Από την ταράτσα του κτιρίου απαγγέλλουν τον ακόλουθο όρκο: «Εμείς οι φοιτηταί των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων ορκιζόμαστε στo όνομα της ελευθερίας να αγωνισθούμε μέχρι τέλους για την κατοχύρωση: α) των ακαδημαϊκών ελευθεριών, β)του πανεπιστημιακού ασύλου, γ) της ανακλήσεως όλων των καταπιεστικών νόμων και διαταγμάτων.» Η αστυνομία έλαβε εντολή να επέμβει και πολλοί φοιτητές σε γύρω δρόμους υπέστησαν αστυνομική βία, χωρίς όμως τελικά να παραβιαστεί το πανεπιστημιακό άσυλο. Τα γεγονότα στη Νομική αναφέρονται συχνά ως προάγγελος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου.
Η εξέγερση των φοιτητών επηρεάστηκε επίσης σημαντικά και από τα νεανικά κινήματα της δεκαετίας του '60, και ειδικά από τα γεγονότα του Μάη του '68.

 Τα γεγονότα

Polytexneio.JPG
Στις 14 Νοεμβρίου 1973 φοιτητές του Πολυτεχνείου αποφάσισαν αποχή από τα μαθήματα και άρχισαν διαδηλώσεις εναντίον του στρατιωτικού καθεστώτος. Καθώς οι αρχές παρακολουθούσαν αμέτοχες, οι φοιτητές που αυτοαποκαλούνταν «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», οχυρώθηκαν μέσα στο κτίριο της σχολής επί της οδού Πατησίων και ξεκίνησαν τη λειτουργία του ανεξάρτητου ραδιοφωνικού σταθμού του Πολυτεχνείου. Ο πομπός κατασκευάστηκε μέσα σε λίγες ώρες στα εργαστήρια της σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών από τον Γιώργο Κυρλάκη. Το, πλέον ιστορικό, μήνυμά τους ήταν: «Εδώ Πολυτεχνείο! Λαέ της Ελλάδας το Πολυτεχνείο είναι σημαιοφόρος του αγώνα μας, του αγώνα σας, του κοινού αγώνα μας ενάντια στη δικτατορία και για την Δημοκρατία». Εκφωνητές του σταθμού ήταν η Μαρία Δαμανάκη, ο Δημήτρης Παπαχρήστος και ο Μίλτος Χαραλαμπίδης.
Στις 3 π.μ. της 17ης Νοεμβρίου αποφασίζεται από την μεταβατική κυβέρνηση η επέμβαση του στρατού και ένα από τα τρία άρματα μάχης που είχαν παραταχθεί έξω από τη σχολή, γκρεμίζει την κεντρική πύλη. Όπως φαίνεται και στο ιστορικό φιλμ που τράβηξε παράνομα Ολλανδός δημοσιογράφος, το άρμα μάχης AMX 30 έριξε την σιδερένια πύλη τη στιγμή που επάνω βρίσκονταν ακόμα φοιτητές. Ο σταθμός του Πολυτεχνείου έκανε εκκλήσεις στους στρατιώτες να αψηφήσουν τις εντολές των ανωτέρων τους και στη συνέχεια ο εκφωνητής απήγγειλε τον Ελληνικό Εθνικό Ύμνο. Η μετάδοση διακόπηκε με την είσοδο του άρματος στον χώρο της σχολής. Οι φοιτητές βλέποντας το άρμα μάχης να εισβάλλει, ακολουθούμενο από ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις, ρίχνουν την πόρτα του Πολυτεχνείου στην οδό Στουρνάρη και αρχίζουν να εξέρχονται μαζικά. Οι αστυνομικές δυνάμεις επιτίθενται στους φοιτητές, την έξοδο των οποίων αποφασίζουν (σύμφωνα και με το πόρισμα του εισαγγελέα Τσεβά) να περιφρουρήσουν κάποιοι από τους στρατιώτες που βρίσκονταν στην περιοχή, οι οποίοι σε ορισμένες περιπτώσεις επενέβησαν και εναντίον των αστυνομικών που βιαιοπραγούσαν στους φοιτητές. Πολλοί φοιτητές βρίσκουν καταφύγιο σε γειτονικές πολυκατοικίες. Ελεύθεροι σκοπευτές της αστυνομίας ανοίγουν πυρ από γειτονικές ταράτσες, ενώ άνδρες της ΚΥΠ καταδιώκουν τους εξεγερθέντες.

 Οι νεκροί του Πολυτεχνείου

Στρατιώτες και αστυνομικοί έβαλαν με πραγματικά πυρά κατά πολιτών μέχρι και την επόμενη μέρα, με συνέπεια αρκετούς θανάτους στον χώρο γύρω από το Πολυτεχνείο, αλλά και στην υπόλοιπη Αθήνα. Η πρώτη επίσημη καταγραφή τον Οκτώβριο του 1974, από τον εισαγγελέα Δημήτρη Τσεβά, εντόπισε 18 επίσημους ή πλήρως βεβαιωθέντες νεκρούς και 16 άγνωστους "βασίμως προκύπτοντες". Ένα χρόνο αργότερα ο αντιεισαγγελέας εφετών Ιωάννης Ζαγκίνης έκανε λόγο για 23 νεκρούς, ενώ κατά τη διάρκεια της δίκης που ακολούθησε προστέθηκε ακόμη ένας. Οι πρώτες (δημοσιογραφικές) προσπάθειες για την καταγραφή των γεγονότων μιλούσαν για 59 νεκρούς ή και 79 θύματα, με βάση τον κατάλογο Γεωργούλα.  Σύμφωνα με έρευνα το 2003 του διευθυντή του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, Λεωνίδα Καλλιβρετάκη, ο αριθμός των επωνύμων νεκρών ανέρχεται σε 23, ενώ αυτός των νεκρών αγνώστων στοιχείων σε 16.
Ο Χρήστος Λάζος υποστηρίζει ότι οι νεκροί είναι 83 και ίσως περισσότεροι. Ανάμεσά τους ο 19χρονος Μιχάλης Μυρογιάννης, ο μαθητής λυκείου Διομήδης Κομνηνός και ένα πεντάχρονο αγόρι που εγκλωβίστηκε σε ανταλλαγή πυρών στου Ζωγράφου. Κατά τη δίκη των υπευθύνων της χούντας υπήρξαν μαρτυρίες για τον θάνατο πολλών πολιτών κατά τη διάρκεια της εξέγερσης. Τέλος χιλιάδες σύμφωνα με εκτιμήσεις ήταν οι τραυματίες πολίτες.

 Η δίκη για τα γεγονότα

Στις 30 Δεκεμβρίου του 1975 και μετά από ακροαματική διαδικασία διόμισυ μηνών και διάσκεψη 6 ημερών ενώπιον του πενταμελούς εφετείου Αθηνών, εκδόθηκε η απόφαση του δικαστηρίου το οποίο κήρυξε ένοχους τους 20 από τους 32 κατηγορούμενους, ενώ αθώωσε άλλους 12. Οι κύριες ποινές που επιβλήθησαν:
  • Δημήτριος Ιωαννίδης (αρχηγός της ΕΣΑ την περίοδο της εξέγερσης): 7 φορές ισόβια για ηθική αυτουργία σε 7 ανθρωποκτονίες από πρόθεση και 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για ηθική αυτουργία σε 38 απόπειρες ανθρωποκτονιών και πρόκληση διάπραξης κακουργημάτων, καθώς και διαρκής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.
  • Γεώργιος Παπαδόπουλος (εν ενεργεία δικτάτορας την περίοδο της εξέγερσης): 25 χρόνια κάθειρξη για απλή συνέργεια σε ανθρωποκτονίες από πρόθεση και απόπειρες ανθρωποκτονιών, καθώς και δεκαετής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.
  • Σταύρος Βαρνάβας (αντιστράτηγος Ε.Α.): 3 φορές ισόβια για ηθική αυτουργία σε 3 ανθρωποκτονίες από πρόθεση και 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για ηθική αυτουργία σε 17 απόπειρες ανθρωποκτονιών και πρόκληση διάπραξης κακουργημάτων, καθώς και διαρκής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.
  • Νικόλαος Ντερτιλής (ταξίαρχος Ε.Α.): Ισόβια κάθειρξη και διαρκής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων για ανθρωποκτονία από πρόθεση του φοιτητή Μυρογιάννη.
  • Άλλοι τέσσερις ανώτατοι αξιωματικοί σε 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για ηθική αυτουργία σε συνολικά 12 ανθρωποκτονίες και 56 απόπειρες ανθρωποκτονιών, καθώς και δεκαετής στέρηση των πολιτικών τους δικαιωμάτων.
  • Άλλοι 12 κατηγορούμενοι σε μικρότερες ποινές, από 5 μήνες έως 10 χρόνια κάθειρξη για διάφορες κατηγορίες, κυρίως για ηθική αυτουργία σε επικίνδυνες σωματικές βλάβες. Οι ποινές κάτω του ενός έτους, ήταν εξαγοράσιμες.

 

 

16-11-1973

Γιάννης Ρίτσος
- Ποίημα για τη γιορτή του πολυτεχνείου: 16 και 17 Νοέμβρη 1973
Αθήνα 16 Νοεμβριου 1973
Ωραία παιδιά, με τα μεγάλα μάτια σαν εκκλησίες χωρίς στασίδια.
Ωραία παιδιά, δικά μας, με τη μεγάλη θλίψη των αντρείων,
Αψήφιστοι, όρθιοι στα προπύλαια, στον πέτρινο αέρα,
Έτοιμο χέρι, έτοιμο μάτι, - πως μεγαλώνει
το μπόι, το βήμα και η παλάμη του ανθρώπου;
17 Νοεμβρίου 1973
Βαρειά σιωπή, διάτρητη απ΄ τους πυροβολισμούς,
πικρή πολιτεία,
αίμα, φωτιά, η πεσμένη πόρτα, ο καπνός, το ξύδι-
ποιος θα πει : περιμένω απ΄ το μέσα μαύρο;
Μικροί σκοινοβάτες με τα μεγάλα παπούτσια
μ΄ έναν επίδεσμο φωτιά στο κούτελο
κόκκινο σύρμα, κόκκινο πουλί,
και το μοναχικό σκυλί στ΄ αποκλεισμένα προάστια
ενώ χαράζει η χλωμότερη μέρα πίσω
απ΄ τα καπνισμένα αγάλματα
κι ακούγεται ακόμη η τελευταία κραυγή διαλυμένη
στις λεωφόρους.
Πάνω απ΄ τα τανκς, μέσα στους σκόρπιους πυροβολισμούς
πως μπορείτε λοιπόν να κοιμάστε;

Κυριακή 31 Οκτωβρίου 2010

Ιωάννα Τσάτσου

Η Ιωάννα Τσάτσου είχε μια έντονη προσωπικότητα, με εξίσου έντονη πνευματική, κοινωνική και πολιτική δράση όταν χρειαζόταν αλλά και διακριτικότητα όταν... επίσης χρειαζόταν. Ηταν κόρη του καθηγητή του Διεθνούς Δικαίου και συνεργάτη και νομικού συμβούλου του Ελευθερίου Βενιζέλου Στέλιου Σεφεριάδη, αδελφή του Γιώργου Σεφέρη και σύζυγος του Προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Τσάτσου. Πάνω απ' όλα όμως υπήρξε η ίδια μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα, σίγουρα με τα ελαττώματα και με τα προτερήματά της, οπωσδήποτε όμως μια εξέχουσα φυσιογνωμία της εποχής της. Ανήκε σε αυτή τη γενιά των Ελλήνων που είχαν βαθιά ριζωμένη μέσα τους την αίσθηση του χρέους: του χρέους για τον τόπο τους και τους συνανθρώπους τους, για μια ιδέα, είτε αυτή ήταν η πατρίδα είτε η φυλή είτε η θρησκεία είτε η επιστήμη τους ή η ποίηση.
Γεννήθηκε στη Σμύρνη τον δεύτερο ή τρίτο, ίσως και τέταρτο χρόνο του περασμένου αιώνα αλλά εγκαταστάθηκε με την οικογένειά της στην Αθήνα από το 1914. Οπως και στον Γιώργο Σεφέρη, η Ιωνία έμεινε βαθιά χαραγμένη μέσα της. Από νέα έζησε σε έναν κύκλο λογίων που συγκεντρώνονταν αρχικά στο πατρικό της στην Κηφισιά και στη συνέχεια στην οδό Κυδαθηναίων, όπου έζησε με τον σύζυγό της και τα παιδιά της. Ο Παλαμάς, ο Σικελιανός, ο Μυριβήλης και ο Θεοτοκάς σύχναζαν στο σπίτι της. Εκείνη έτρεφε άκρατο θαυμασμό για τον αδελφό της Γιώργο Σεφέρη, μεγάλη τρυφερότητα για τον βενιαμίν της οικογενείας, τον Αγγελο Σεφεριάδη, και παρά τα προσωπικά της ενδιαφέροντα εργάστηκε πάντα διακριτικά στηρίζοντας την πολιτική διαδρομή του συζύγου της Κωνσταντίνου Τσάτσου. Οταν χρειαζόταν ήξερε να μένει στη σκιά αλλά όταν πάλι χρειάστηκε ήξερε να κρατήσει άψογα τα καθήκοντα της πρώτης κυρίας της χώρας στο διεθνές προσκήνιο.
Οι μνήμες της Ιωνίας και το βιβλίο των εκτελεσθέντων
Η Ιωάννα Τσάτσου έζησε ολόκληρο τον 20ό αιώνα από την αρχή ως το τέλος και γεύθηκε όλες τις χαρές και τις λύπες του. Τα πρώτα χρόνια στη Σμύρνη φαίνεται ότι χάραξαν ανεξίτηλα ίχνη στις προσωπικότητες των παιδιών Σεφεριάδη. Από την εγκατάστασή τους στην Αθήνα η μεγαλύτερη απώλεια φαίνεται ότι ήταν η καθημερινή επαφή με τη θάλασσα. Η εγκατάσταση της οικογενείας στο Παρίσι αργότερα άνοιξε τους ορίζοντες της γαλλικής παιδείας, που υπήρξε πολύ σημαντικό στοιχείο στην πνευματική ανάπτυξη της Ιωάννας Τσάτσου. Στη Μικρασιατική Καταστροφή βρέθηκε με τη μητέρα της στην Αθήνα και γνώρισε από πρώτο χέρι τα προβλήματα των προσφύγων. Ετσι, όταν ήρθε η Κατοχή, μητέρα δύο παιδιών η ίδια, ήταν έτοιμη να αναλάβει δράση. Εντάχθηκε στην οργάνωση για την απόκρυψη και τη φυγάδευση των Αγγλων και στο αντιστασιακό κίνημα του συνταγματάρχη Ψαρρού. Κυρίως όμως εργάστηκε στην ΕΟΧΑ, κοντά στον Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό. Υπό την καθοδήγηση του Δαμασκηνού η οργάνωση παρείχε βοήθεια στις οικογένειες των εκτελεσθέντων από τις δυνάμεις κατοχής.
Στο βιβλίο της Εκτελεσθέντες επί Κατοχής δημοσίευσε όσα ονόματα εκτελεσθέντων είχε κατορθώσει να διασώσει, τις εκθέσεις των ιερέων που παρευρέθηκαν στις εκτελέσεις και όλες τις βιογραφικές πληροφορίες που συγκέντρωσε στα χρόνια της αντιστασιακής δουλειάς της. Αυτό το βιβλίο στάθηκε ανεκτίμητο τεκμήριο για τη συνταξιοδότηση των οικογενειών των εκτελεσθέντων καθώς αργότερα χάθηκε ένα μεγάλο μέρος των αρχείων της Αρχιεπισκοπής που με την απελευθέρωση παραδόθηκαν στο υπουργείο Προνοίας.
«Για τα παιδιά της καιρό δεν είχε τότε» θυμάται χωρίς πικρία η πρωτότοκος κόρη της κυρία Δέσποινα Μυλωνά, η οποία παραδέχεται ότι πίσω από τη ζεστασιά και τη γοητεία της μάνας, όπως την αποκαλούσαν, κρυβόταν μια σιδερένια θέληση για κάθε έργο στο οποίο έταζε τον εαυτό της. Οπως έγραψε και ο Γιώργος Θεοτοκάς, «είχε το θερμό θείο δώρο να μπορεί να ενθουσιάζεται και να πραγματοποιεί τους ενθουσιασμούς της».

Τρίτη 19 Οκτωβρίου 2010

Έρβιν Ρόμελ


Ο Έρβιν Γιόχαν Όιγκεν Ρόμ(μ)ελ (γερμανικά: Erwin Johann Eugen Rommel) ήταν Στρατάρχης του Γ΄ Ράιχ και ένας από τους ικανότερους στρατιωτικούς ηγέτες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Για τις ικανότητές του αυτές, του είχε αποδοθεί το προσωνύμιο «Αλεπού της Ερήμου» (αγγλικά: Desert Fox).

 

 Βιογραφία

Ο Ρόμμελ γεννήθηκε στις 15 Νοεμβρίου 1891 στο Χέντενχάιμ (Heidenheim an der Brenz) κοντά στο Ουλμ, στο κρατίδιο της Βυρτεμβέργης στη Γερμανία. Ο πατέρας του, που λεγόταν επίσης Έρβιν, ήταν Διευθυντής στο τοπικό Γυμνάσιο, και η μητέρα του Χελένε γόνος τοπικής πλούσιας οικογένειας. Το ζεύγος είχε επίσης άλλα τρία παιδιά, τον Καρλ, τον Γκέρχαρντ και την Χελένε.
Αρχικά είχε εκφράσει την επιθυμία να σπουδάσει μηχανικός, ο πατέρας του, όμως, τον έπεισε να ακολουθήσει στρατιωτική καριέρα. Ο νεαρός Έρβιν εγγράφεται στη Σχολή Ευελπίδων του Ντάντσιχ (Danzig) to 1910. Tο 1911 γνωρίζει μια κοπέλα, την Λουσί Μαρία Μολίν {Lucie Maria Mollin), την οποία ερωτεύεται και νυμφεύεται το 1916. Ο Έρβιν αγαπούσε πολύ τη σύζυγό του, όπως μαρτυρούν οι επιστολές που της έστελνε κατά τη διάρκεια των στρατιωτικών αποστολών του (και ειδικότερα στο Β΄ Παγκ. Πόλεμο) και χαϊδευτικά την αποκαλούσε «Λου». Απέκτησαν ένα γιο, τον Μάνφρεντ (1928), μετέπειτα δήμαρχο της Στουτγκάρδης.
Το 1912 τελειώνει τις σπουδές του και τοποθετείται στο 124ο Σύνταγμα του Γερμανικού Στρατού με το βαθμό του Ανθυπολοχαγού. Συμμετέχει στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με το Σώμα των Αλπινιστών (Alpen Korps) και παίρνει μέρος σε πολλές μάχες στην Ιταλία, στη Ρουμανία και στη Γαλλία. Τραυματίζεται τρεις φορές, ωστόσο με την αποθεραπεία του επιστρέφει στο μέτωπο. Τότε παρασημοφορήθηκε με τον Σιδηρό Σταυρό Πρώτης Τάξεως.
Η πρώτη μεγάλη ένδειξη της στρατιωτικής του μεγαλοφυΐας παρέχεται στη Μάχη του Καπορέττο στις 26 Οκτωβρίου του 1917, όπου κατανικώντας τους Ιταλούς με έφοδο διοικώντας μόλις 200 Γερμανούς, συλλαμβάνει αιχμαλώτους 150 αξιωματικούς και 9.000 στρατιώτες και κυριεύει 81 πυροβόλα της φρουράς του Λονγκαρόνε. Για το κατόρθωμά του αυτό, παίρνει το παράσημο "Pour le merite" (ύψιστη τιμητική διάκριση της Πρωσσίας).
Μετά τον πόλεμο, παρέμεινε στις τάξεις της συρρικνωμένης Ράιχσβερ, και κατά τη δεκαετία του 1920 υπηρετεί σε διάφορα συντάγματα του γερμανικού στρατού. Το 1929 τοποθετείται εκπαιδευτής της Σχολής Πεζικού (έχοντας το βαθμό του Λοχαγού) στη Δρέσδη, όπου παραμένει μέχρι το 1933. Στη συνέχεια αναλαμβάνει καθήκοντα στη Σχολή Πολέμου του Πότσδαμ (Potsdam) από το 1935 μέχρι το 1937. Το 1937 εκδίδει το ημερολόγιο που κρατούσε κατά τη δράση του στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με τον τίτλο "Infanterie greift an" (Το Πεζικό Επιτίθεται), το οποίο και γίνεται χρηστικό εγχειρίδιο της εποχής.
Με την άνοδο του Αδόλφου Χίτλερ στην εξουσία, ο Ρόμελ γοητεύεται από τις προοπτικές που ανοίγει για τη Γερμανία ο νέος ηγέτης. Ο Χίτλερ, έχοντας διαβάσει το βιβλίο του Ρόμελ, τον τοποθετεί υπεύθυνο της προσωπικής του ασφάλειας, όταν ο Χίτλερ επισκέπτεται τη Σουδητία (Sudetenland) το 1938 και την Πράγα το 1939 μετά την ολοκληρωτική προσάρτηση της Τσεχοσλοβακίας από το Ράιχ. Ωστόσο, ο Ρόμελ ουδέποτε υπήρξε οπαδός του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος και, φυσικά, ούτε έγινε ποτέ μέλος του. Ο Ρόμελ μετατίθεται στη Σχολή Πολέμου του Βίνερ - Νόισταντ (Wiener-Neustadt), όπου παραμένει μέχρι το 1938 ξεκινώντας τη συγγραφή του δεύτερου βιβλίου του, με τίτλο "Panzer greift an" (Τα Τεθωρακισμένα Επιτίθενται).

 Δράση στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Στην εκστρατεία εναντίον της Πολωνίας δεν είχε άμεση συμμετοχή, καθώς ήταν επικεφαλής της φρουράς του στρατηγείου του Χίτλερ. Το 1940, έχοντας πλέον το βαθμό του Υποστράτηγου, συμμετέχει στην επίθεση εναντίον της Γαλλίας (και αφού έχει προηγηθεί επεισόδιο με τον Χίτλερ), ως Διοικητής της 7ης Μεραρχίας Θωρακισμένων (7 Panzerdivision). Όπως και ο συνάδελφός του (και υφιστάμενος του, Χάιντς Γκουντέριαν, ο Ρόμελ είναι οπαδός του κεραυνοβόλου πολέμου (Blitzkrieg) και εκπληρώνει λαμπρά την αποστολή που του έχει ανατεθεί: Η μονάδα του είναι η πρώτη που φθάνει στη Μάγχη και στις 19 Δεκεμβρίου καταλαμβάνει το Χερβούργο, σημαντικό λιμάνι της Γαλλίας. Η δράση του στην εισβολή στη Γαλλία χάρισε στον ίδιο και στην μεραρχία του την ονομασία «Μεραρχία Φάντασμα», λόγω της αστραπιαίας δράσης της μεραρχίας. Στην Γαλλία αιχμαλώτισε 100.000 άνδρες των Συμμάχων και κατέστρεψε 450 άρματα μάχης, ενώ η Μεραρχία του έχασε μόνο 2.500 άνδρες και μόλις 40 άρματα μάχης. Για τις επιτυχίες του, του απονεμήθηκε ο Σταυρός των Ιπποτών και ο βαθμός του Αντιστράτηγου.
Το 1941 του ανατίθεται η διοίκηση της 15ης Μεραρχίας Πάντσερ και της 5ης Ελαφράς Μεραρχίας. Αυτές θα αποτελέσουν τον πυρήνα του γνωστού ως "Afrika Korps" («Σώμα της Αφρικής») γερμανικού εκστρατευτικού σώματος στη Βόρεια Αφρική. Βασική του αποστολή είναι να βοηθήσει τον ιταλικό στρατό, ο οποίος, έχοντας πολύ κακό οπλισμό, ατάλαντους ηγέτες και χαμηλό ηθικό, έχει υποστεί σχεδόν συντριβή από τις Βρετανικές δυνάμεις. Ο Ρόμελ, με πολύ κατώτερες αριθμητικά δυνάμεις, ανατρέπει ολοκληρωτικά το σκηνικό. Στις μάχες αυτές χρησιμοποιεί πολλά τεχνάσματα: διατάζει ψευδείς υποχωρήσεις που οδηγούν σε παγίδες, τοποθετεί παλιούς κινητήρες αεροσκαφών σε φορτηγά με σκοπό να σηκώνουν σκόνη για να δείχνουν υπέρτερες οι δυνάμεις του, μετακινεί φορτηγά προς κάποια κατεύθυνση για να επισημανθούν από την αεροπορία και το βράδυ αυτά γυρίζουν στη βάση τους, δημιουργεί ξύλινα ομοιώματα τανκς για την παραπλάνηση των αεροπλάνων αναφοράς του εχθρού όσον αφορά τις δυνάμεις του στρατού του, κατα τη διάρκεια των μαχών στείνει ψεύτικα πυροβόλα για τον αποπροσανατολισμό του εχθρού κτλ. Οι Βρετανικές δυνάμεις πέφτουν συχνά στις "παγίδες" αυτές, που επάξια του χαρίζουν το προσωνύμιο «αλεπού της ερήμου».
Τον Φεβρουάριο του 1941 συλλαμβάνει αιχμαλώτους δυο Βρετανούς στρατηγούς και προάγεται σε Στρατηγό από τη γερμανική διοίκηση. Επίσης, καταφέρνει να εκδιώξει τις βρετανικές δυνάμεις από τη Λιβύη και να τις απωθήσει στην Αίγυπτο. Περικυκλώνει το Τομπρούκ, το σημαντικότερο λιμάνι της Κυρηναϊκής, και το πολιορκεί. Οι Βρετανοί οργανώνουν τρεις επιχειρήσεις για την διάσωσή του. Οι πρώτες δύο, οι επιχειρήσεις "Brevity" και "Battleaxe", αποτυγχάνουν. Η τρίτη, η λεγόμενη επιχείρηση «Σταυροφόρος» (Crusader), αρχικά επιτυγχάνει και ο Ρόμελ οπισθοχωρεί μέχρι την κωμόπολη της Ελ Αγκέιλα (7 Δεκεμβρίου 1941). Έχοντας πάρει θάρρος, οι βρετανικές δυνάμεις τον καταδιώκουν, αλλά στις 20 Ιανουαρίου ο Ρόμελ εξαπολύει σφοδρή αντεπίθεση προκαλώντας τους μεγάλες απώλειες. Οι Σύμμαχοι φθάνουν στο Τομπρούκ και κλείνονται εκεί προετοιμαζόμενοι για πολιορκία. Στις 24 Μαΐου, όμως, ο Ρόμελ επιτίθεται ξανά και πλευροκοπεί τις συμμαχικές δυνάμεις στη Γκαζάλα και το Μπιρ Χακίμ, εξαναγκάζοντάς τις σε υποχώρηση. Εγκαταλείπουν, έτσι, το Τομπρούκ, που ο Ρόμελ καταλαμβάνει στις 6 Ιουνίου του 1942, αναγκάζοντας τους 33.000 υπερασπιστές του να παραδοθούν. Η νίκη αυτή του εξασφαλίζει τη στραταρχική του ράβδο, δηλαδή την προαγωγή του στον ανώτατο δυνατό βαθμό του Στρατάρχη. Παράλληλα, κάνει τον Ουίνστον Τσώρτσιλ να αναφωνήσει «Δε θα βρούμε ποτέ ένα στρατηγό ικανό να κερδίσει μια μάχη;».
Ο Ρόμελ καταδιώκει τις συμμαχικές δυνάμεις, οι οποίες τον σταματούν στο Ελ Αλαμέιν, γιατί αυτός δεν έχει τα μέσα να προχωρήσει. Το Σεπτέμβριο εγκαταλείπει την Αφρική, καταφεύγοντας στο Ζέμμερινγκ γιατί έχει παρουσιάσει σοβαρά συμπτώματα ασθένειας: υψηλή πίεση, εντερικό κατάρρου, ηπατοπάθεια. Επιστρέφει εσπευσμένα μετά τη δεύτερη μάχη του Ελ Αλαμέιν, όπου οι συμμαχικές δυνάμεις νικούν το Άφρικα Κορπς. Ο Ρόμελ διευθύνει τη σταδιακή υποχώρηση του στρατού του μέσω της Λιβύης προς την Τυνησία, παρά τις αντίθετες εντολές του Χίτλερ, ο οποίος επιμένει σε στατική άμυνα μέχρις εσχάτων. Σε αυτό το σημείο αρχίζει και η μεταστροφή του Ρόμελ: από πιστός και ένθερμος οπαδός του Φύρερ, αρχίζει να χάνει την εμπιστοσύνη του στον Χίτλερ.
Η κατάσταση σε όλα τα μέτωπα αρχίζει να ανατρέπεται, καθώς μεγάλες γερμανικές δυνάμεις έχουν εμπλακεί στο μέτωπο της Σοβιετικής Ένωσης, ενώ τον Νοέμβριο του 1943, αποβιβάζονται στην Αλγερία και το Μαρόκο οι πρώτες Αμερικανικές δυνάμεις. Στη μάχη του περάσματος Κασσερίν, ο Ρόμμελ καταφέρνει να επιφέρει μεγάλες απώλειες στο 2ο Σώμα των ΗΠΑ και να σταθεροποιήσει τις θέσεις του. Το Άφρικα Κορπ, όμως, πάσχει σημαντικά από έλλειψη εφοδίων και, κυρίως, βενζίνης, ενώ παράλληλα είναι αδύνατο να του σταλούν ενισχύσεις. Ο Ρόμελ ανακαλείται από τον Χίτλερ και επιστρέφει στη Γερμανία.
Ο Χίτλερ, όμως, δεν τον αφήνει να συνεχίσει τη θεραπεία του, όπως του είχε πει ανακαλώντας τον. Στις 23 Ιουνίου τοποθετείται επικεφαλής της Ομάδας Στρατιών Β, που επιτηρεί τα παράλια της Δυτικής Ευρώπης, με αποστολή να τις καταστήσει απρόσβλητες απέναντι στην επερχόμενη συμμαχική απόβαση. Ο Στρατάρχης έχει επίγνωση του δυσχερέστατου έργου που έχει αναλάβει. Διατάσσει την κατασκευή οχυρωμένων θέσεων, την πόντιση ναρκών, την κατασκευή αντιαρματικών και αντιαποβατικών εμποδίων. Δυστυχώς, τα απόλυτα σωστά μέτρα που ήθελε να λάβει δεν έγινε δυνατό να υλοποιηθούν: Το τσιμέντο χρησιμοποιήθηκε για τις βάσεις του Πεενεμούντε (εκτόξευση των V2), οι εκρηκτικές ύλες είναι ανεπαρκείς για την κατασκευή του απαιτουμένου αριθμού ναρκών, για τα αντιαρματικά εμπόδια λείπουν τα κατάλληλα μέταλλα. Ο Ρόμελ γνωρίζει πόσο εύθραυστο είναι το μέτωπο που υπερασπίζεται, όσο και αν ο Φύρερ επιμένει να το αποκαλεί «τείχος του Ατλαντικού». Ταυτόχρονα εμπλέκεται σε μια διαφωνία με τον προϊστάμενό του, Στρατάρχη Γκερντ φον Ρούντστεντ, σχετικά με τη χρήση των πολύτιμων τεθωρακισμένων εφεδρειών. Ο Ρόμελ, με βάση την εμπειρία του από την Αφρική και την εκεί αεροπορική κυριαρχία των Συμμάχων, τα θέλει κοντά στην ακτή, ενώ ο Ρούντστεντ, ακολουθώντας το κλασικό δόγμα, τα θέλει συγκεντρωμένα στην ενδοχώρα, ώστε να εξαπολύσουν συγκεντρωτική αντεπίθεση κατά του συμμαχικού προγεφυρώματος. Ο Χίτλερ συντάσσεται με τον Ρούντστεντ. Ο Ρόμελ όμως διαπράττει και ένα σημαντικότατο στρατηγικό σφάλμα: από κοινού με το γερμανικό επιτελείο, περιμένει την απόβαση στο Καλαί, το στενότερο σημείο της Μάγχης, και όχι στη Νορμανδία, όπου το πυροβολικό δεν επαρκεί και τα περισσότερα τάγματα που τον επανδρώνουν είτε στελεχώνονται από υπερήλικες ή ασθενείς εφέδρους είτε είναι τάγματα «Ανατολικών στρατευμάτων» (Osttruppen) αμφίβολης αξίας.
Εν τέλει, η συμμαχική απόβαση λαμβάνει χώρα στις 6 Ιουνίου 1944 (D-Day), ενώ ο Ρόμελ είναι σε άδεια στη Γερμανία. Επιστρέφει αμέσως και διευθύνει με σχετική επιτυχία τις αμυντικές μάχες, αλλά η εξάλειψη του προγεφυρώματος είναι ανέφικτη. Στις 17 Ιουλίου, ένα καταδιωκτικό αεροπλάνο ανατίναξε το αυτοκίνητό του, προξενώντας στον Στρατάρχη σοβαρό τραύμα στο κεφάλι. Λίγες μέρες μετά, στις 20 Ιουλίου, γίνεται απόπειρα δολοφονίας του Χίτλερ. Εκτελεστής είναι ο συνταγματάρχης Κλάους φον Στάουφενμπεργκ, στη συνωμοσία, όμως, που έχει εξυφανθεί, συμμετέχουν και αρκετοί αξιωματικοί κοντά στον Ρόμελ, όπως ο επιτελάρχης του Χανς Σπάιντελ (Hans Speidel). Η εμπλοκή του Ρόμελ στην συνωμοσία είναι ακόμα αντικείμενο διχογνωμιών: παρότι ο ίδιος είχε γίνει επικριτικός για το ναζιστικό καθεστώς, και είχε έντονες διαμάχες με τον Χίτλερ σχετικά με την διεύθυνση του πολέμου, δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να δείχνει ότι είχε μυηθεί στη συνωμοσία, αν και πιθανότατα, όπως και πολλοί άλλοι ανώτατοι αξιωματικοί, γνώριζε την ύπαρξή της. Ως ο πιο γνωστός και σεβαστός ακόμα και στους Συμμάχους Γερμανός στρατηγός όμως, προοριζόταν από τους συνωμότες για την θέση του προέδρου του Ράιχ.
Η απόπειρα αποτυγχάνει και η Γκεστάπο αναλαμβάνει την εξιχνίασή της. Παρά την έλλειψη στοιχείων κατά του Ρόμελ, αρκετά ανώτατα στελέχη του ναζιστικού καθεστώτος, όπως ο Μάρτιν Μπόρμαν, τον υποπτεύονται, και το στρατοδικείο που θα εξετάσει την υπόθεσή του είναι στελεχωμένο με αντιπάλους του, και τον παραπέμπει στο διαβόητο "λαϊκό δικαστήριο". Ο Ρόμελ όμως, ήρωας στα μάτια του γερμανικού λαού, δεν είναι δυνατό να περάσει από δημόσια δίκη για προδοσία. Ο Χίτλερ του προσφέρει εναλλακτική λύση, στέλνοντας δύο στρατηγούς με μια επιστολή του και μια κάψουλα στο Χέρλιγκεν, όπου ο Στρατάρχης ανάρρωνε από το σοβαρό τραυματισμό του στη Γαλλία: Να θέσει ο ίδιος τέρμα στη ζωή του, με αντάλλαγμα να μη κινδυνεύσουν με αντίποινα η σύζυγός του και ο γιος τους. Ο Ρόμελ δέχεται και στις 16 Οκτωβρίου 1944, σε ηλικία 52 ετών, καταπίνει μια κάψουλα υδροκυανίου. Ενταφιάζεται με τιμές ήρωα πολέμου στο Χέρλινγκεν (Herrlingen).
Ο γιος του, Μάνφρεντ, ασχολήθηκε με την πολιτική και διετέλεσε δήμαρχος στη Στουτγάρδη από το 1974 ως το 1996, όντας παράλληλα ένας από τους πλέον δημοφιλείς πολιτικούς του κόμματός του.

 

Ο Ρομελ νικηθηκε… απο τις Ελληνιδες πορνες

Ο παπους Μιχαλης,καθε χειμωνα,εδω και πεντε χρονια,μενει μαζι μου στην Γαλλια.Την περναμε καταπληκτικα,με ωραιες συζητησεις και πολλες αναμνησεις.Καθε Παρασκευη ερχονται φιλοι του παπου,απο τα παλαια και θυμουνται πραγματα απο το αρχοντικο  Παρισι και κανουν κους κους για την ΟΥΝΕΣΚΟ,μιας και ο παπους δουλευε εκει για πολλα χρονια.Γενικα την περναμε ομορφα,μεσα σε μια οικογενειακη ατμοσφαιρα και τα παιδια εχουν τον παπου να τους λεει ιστοριες,που ποτε δεν θα δουν καπου γραμμενες,γιατι ειναι απαγορευμενες απο την ιστορια των νικητων.Σημερα το πρωι ο παπους ειχε κεφια,με πηρε διπλα στο τζακι και με μια κουπα γαλλικου καφε αρχιζε να μου λεει οτι το Ελληνικο κρατος πρεπει,επιτελους,να στησει ενα αγαλμα που να ειναι αφιερωμενο στην αγωνιστρια ελληνιδα πορνη.Τον κοιταξα απορημενη,μιας και ποτε δεν εχω ακουσει τον παπου να μιλαει για πορνες,αριστερος μεχρι σημερα.Παντα για επαναστασεις,πολιτικες ιντριγκες και πολιτιστικα μανιφεστα τον ακουω συνεχεια να μιλαει,ακομη και σημερα,το μυαλο του ξυραφι και φοβερος ρητορας,κατι που δυστυχως δεν διαθετω,μονιμο πσραπονο του παπου.
Οταν ο Ρομελ,η αλεπου της Ερημου,ειχε στριμωξει τους Εγγλεζους για τα καλα στην Βορεια Αφρικη σκεφτηκαν ενα τροπο για να αποδυναμωσουν τα στρατευματα του.Λογω των σκληρων συνθηκων του μετωπου,οι σταρτιωτες του επερναν αδειες για την Ελλαδα για να ξεκουραστουν και να διασκεδασουν.Τοτε οι Εγγλεζοι σκεφτηκαν ενα πανουργο τροπο για να τον πολεμησουν.Στους στρατιωτες που ερχονταν στην Ελλαδα τους εριχναν σε πορνεςε που ειχαν διαφορα αφροδισια νοσηματα.Οι διαφορες αντιστασιακες ομαδες που δρουσαν κυριως στην Αθηνα ησαν υπευθυνες για την προωθηση των Γερμανων στρατιωτων σε πορνες,που προηγουμενες ειχαν στρατολογηθει για τον σκοπο αυτο.Ετσι οι στρατιωτες αποκτουσαν καποιο αφροδισιο νοσημα,εκαναν την θεραπεια στην Αθηνα και μετα απο τρεις μηνες πηγαιναν στην Βορεια Αφρικη,αλλα με μειωμενες σωματικες δυναμεις.Η αλεπου της ερημου κατι καταλαβε,οτι γινεται ενας υπογειος ψυχολογικος πολεμος και ζητησε την βοηθεια της γερμανικης αντικατασκοπειας.Συντομα καταλαβαν τι συμβαινει,αλλα δεν μπορεσαν να εντοπισουν εστω και μια πορνη που να εχει αφροδισιο νοσημα και να ηλθε σε επαφη με γερμανους στρατιωτες.Οι αντιστασιακες οργανωσεις τις ειχαν ολες στειλει στο βουνο,θεραπευμενες βεβαια.Ποτε οι γερμανοι δεν βρηκαν τιποτε,γιατι οι εγγλεζοι δουλευαν αριστα με τις χρυσες τους λιρες.
Για μια στιγμη σκεφτηκα,οτι αυτα ηταν φαντασιες του παπου,αλλα με προλαβε και μου ειπε Βανεσσα παιδι μου,μια μικρη αναφορα κανει ο Γερμανος ιστορικος Φαισερ,στο τριτομο εργο του ΣΦΑΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΕΜΑ.Το βιβλιο αυτο εχει κυκλοφορησει στα ελληνικα,δυστυχως μονο οι δυο τομοι,σε εκδοσεις Παπαζηση.Ενα καταπληκτικο εργο με πολλες αγνωστες πτυχες της Κατοχης,που πρεπει να διαβασεις,αν θελεις να ζησεις απο κοντα το κλιμα της εποχης.Κινητη εγκυκλοπαιδεια ο παπους,ακομη και στα 92 χρονια του….

Πέμπτη 14 Οκτωβρίου 2010

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
Μαχόμενοι
Σύμμαχοι
Άξονας




Αρχηγοί
Flag of the United Kingdom.svg Ουίνστον Τσώρτσιλ
Flag of the Soviet Union.svg Ιωσήφ Στάλιν
Flag of the United States.svg Φραγκλίνος Ρούζβελτ
Flag of Germany 1933.svg Αδόλφος Χίτλερ
Flag of Italy (1861-1946).svg Μπενίτο Μουσολίνι
Flag of Japan.svg Χιροχίτο
Απώλειες
Στρατιώτες νεκροί:
Πάνω από 14.000.000
Πολίτες νεκροί:
Πάνω από 36.000.000
Σύνολο:
Πάνω από 50.000.000<
Στρατιώτες νεκροί:
Πάνω από 8.000.000
Πολίτες νεκροί:
Πάνω από 4.000.000
Σύνολο:
Πάνω από 12.000.000
(αναλυτικότερα)
Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν η πιο εκτεταμένη γεωγραφικά και δαπανηρή
 σε πλουτοπαραγωγικούς πόρους ένοπλη σύγκρουση στην ιστορία της ανθρωπότητας,
 στην οποία ενεπλάκη η πλειοψηφία των εθνών, που πάλευαν ταυτόχρονα σε διάφορα
 σημαντικά θέατρα πολέμου, και που κόστισε περίπου 55,5 εκατομμύρια ζωές.
Άρχισε στις 7 Ιουλίου 1937 στην Ασία και στις 1 Σεπτεμβρίου 1939 στην Ευρώπη
και τελείωσε στις 2 Σεπτεμβρίου 1945. "Καινοτομία" αυτού του πολέμου: Η Ατομική Βόμβα.
 Με το τέλος του πολέμου άρχισε ο Ψυχρός Πόλεμος, εξαιτίας της γιγάντωσης της Σοβιετικής Ένωσης, ενώ η Μεγάλη Βρετανία παρότι νικήτρια, έχασε το μεγαλύτερο μέρος
 των αποικιών της. Τέλος, από τον πόλεμο αυτό αναδείχτηκαν ως υπερδυνάμεις οι Η.Π.Α.
 και η Σοβιετική Ένωση.

 

Αίτια Μεσοπόλεμος

Μετά την λήξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου
 οι νικητές επέβαλαν με την Συνθήκη των Βερσαλλιών στην ηττημένη Γερμανία σκληρότατους όρους, με σκοπό να την γονατίσουν οικονομικά. Οι πολεμικές επανορθώσεις που επιβλήθηκαν στην
Γερμανία ήταν τόσο υπέρογκες, που δημιούργησαν ένα κύμα αντιδράσεων στον Γερμανικό λαό, που πάντα πίστευε ότι δεν
 έχασε πραγματικά τον πόλεμο αλλά «προδόθηκε». Παράλληλα,
ο κόσμος βρισκόταν σε μία οικονομική κρίση που ξεκίνησε με την κατάρρευση
του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης η οποία ακολουθήθηκε από μια ταχεία κάμψη
της παραγωγής, απασχόλησης και εξωτερικού εμπορίου των ΗΠΑ. Αλυσιδωτά,
 οι επιπτώσεις ήταν σημαντικές. Το Ηνωμένο Βασίλειο θέσπισε στη διάσκεψη της Οττάβας,
 το σύστημα της προτίμησης στο εμπόριο με κράτη της Κοινοπολιτείας, ενώ η φασιστική Ιταλία εφάρμοσε αυστηρούς έλεγχους στην παραγωγή και προχώρησε στην στρατιωτικοποίηση
 της χώρας. Η απελπισία από την οικονομική κρίση και το αίσθημα ότι οι Γερμανοί
παρεμποδίζονταν να έχουν όλα αυτά που δικαιούνταν, οδήγησαν σε μια έξαρση του εθνικισμού
 και διευκόλυναν την άνοδο στην εξουσία του Εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος NSDAP
με αρχηγό τον Χίτλερ. Η πολιτική του Χίτλερ ήταν να αναδημιουργήσει την Γερμανία αποκτώντας
 τον αναγκαίο «ζωτικό χώρο» (Lebensraum) και να κάνει ένα «ξεκαθάρισμα λογαριασμών»
 με όλους εκείνους που θεωρούσε ότι είχαν φέρει την χώρα στην κακή αυτή κατάσταση.
 Το τελευταίο, πέρα από την Γαλλία, περιελάμβανε και τους Εβραίους και ήταν
 και το βασικό επιχείρημα του αντισημιτισμού του.
Στο ξεκίνημα της διακυβέρνησής του, ο Χίτλερ βεβαίωνε για τις ειρηνικές διαθέσεις του,
 αλλά στις 14 Οκτωβρίου 1933 ανακοίνωσε ότι δεν αναγνώριζε πλέον τους περιορισμούς
 όσον αφορά στους εξοπλισμούς που είχαν επιβληθεί στην Γερμανία και ότι ταυτόχρονα
 αποσυρόταν από την Κοινωνία των Εθνών. Την παραπάνω εξαγγελία συνόδευσε με προσφορά
 για περιορισμό των εξοπλισμών βάσει διμερούς συμφωνίας με την Γαλλία, πράγμα που
προκάλεσε αβεβαιότητα για τις πραγματικές του προθέσεις. Μετά την δολοφονία του
Αυστριακού Καγκελάριου Ένγκελμπερτ Ντόλφους εξερράγη στην Αυστρία φιλοχιτλερικό
 κίνημα και οι κινήσεις του γερμανικού στρατού δημιούργησαν υπόνοιες για ετοιμασίες
 επέμβασης στην Αυστρία, η οποία τελικά ματαιώθηκε από μια Ιταλική κινητοποίηση.
Σε αντίδραση προς την Γερμανική επεκτατικότητα, η Γαλλία, μέσω του υπουργού της των Εξωτερικών Λουί Μπαρτού, προσπάθησε να συνασπίσει όλα τα μέρη, των οποίων
 τα συμφέροντα κινδύνευαν από την αναβίωση της γερμανικής ισχύος. Μετά την δολοφονία του,
ο διάδοχός του Πιέρ Λαβάλ προσανατολίστηκε σε μία τετραμερή συμφωνία μεταξύ Γαλλίας, Γερμανίας, Μεγάλης Βρετανίας και Ιταλίας. Αυτό, όμως, ευνοούσε τα ιταλικά σχέδια για επίθεση κατά της Αιθιοπίας. Ο ηγέτης της Ιταλίας, Μουσσολίνι, πέτυχε γαλλοϊταλική συμφωνία που
 του έδινε ελευθερία δράσης στην Αιθιοπία.
Η Ιαπωνία από τα τέλη του 19ου αιώνα είχε ξεκινήσει μια επέκταση βασισμένη στην
εκβιομηχάνιση και τον εκσυγχρονισμό της. Το 1905 νίκησε την Ρωσία και το 1910 κατέλαβε την Κορέα και την έκανε αποικία της. Η πορεία εκδημοκρατισμού της χώρας ανακόπηκε
 την δεκαετία του 1930 από την οικονομική κρίση η οποία ανέδειξε πολλούς στρατιωτικούς
ηγέτες που ανέλαβαν τον έλεγχο της χώρας στο όνομα του Αυτοκράτορα Χιροχίτο.
 Το 1931 η Ιαπωνία εισέβαλε στην Εσωτερική Μαντσουρία και το 1937 έκανε μια νέα εισβολή κατακτώντας και την υπόλοιπη περιοχή. Γι' αυτό τον λόγο πολλοί μελετητές θεωρούν ως σημείο έναρξης του Β' Παγκόσμιου Πόλεμου το 1936/1937.

 Διπλωματία

Παρόλο που τα παραπάνω οικονομικά και γεωπολιτικά αίτια έπαιξαν μεγάλο ρόλο στην
 υποκίνηση του 2ου Π. Π., θα ήταν λάθος να παραγνωρισθεί το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή
 διπλωματία στην περίοδο του Μεσοπολέμου έζησε τις χειρότερες στιγμές της,
οι οποίες έδρασαν σαν καταλύτης και επιταχυντής της καταστροφής που ακολούθησε.
 Τα προβλήματα στο τέλος του 1ου Π. Π. περιέπλεξαν πολύ τα ίδια συμφέροντα των νικητών.
 Η Γαλλία απαίτησε την δια παντός εξασθένηση της Γερμανίας, τρομαγμένη και εξοργισμένη
από τις καταστροφές που είχε υποστεί με τον συνεχή πολεμικό ανταγωνισμό μαζί της
τα τελευταία 20 χρόνια. Η Αγγλία όμως, δεν ευνοούσε (από την εποχή των
Ναπολεόντειων πολέμων ακόμα) την επικράτηση μίας χώρας στην ηπειρωτική Ευρώπη,
 βλέποντας την Γερμανία ως τον φυσικό 'μετριαστή' της Γαλλικής επιρροής στην ήπειρο.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, που βρήκαν ευκαιρία για μια ακόμη φορά να αναμειχθούν
στις υποθέσεις πέραν της δικής τους ηπείρου, προσπάθησαν να εξασκήσουν έμμεσα
την διπλωματική τους επιρροή εναντίον των Αγγλο - Γάλλων, που ουσιαστικά ήταν οι δυο κύριες αποικιακές δυνάμεις στον κόσμο και είχαν υπό τον έλεγχό τους περιοχές, για τις οποίες η ίδια η Αμερική διατηρούσε αντίστοιχο ενδιαφέρον, ειδικά στα πετρέλαια της Μέσης Ανατολής
και Αραβίας. Ιδιαίτερα η ιδέα των Αμερικανών για την δημιουργία της Κοινωνίας των Εθνών
 απέδειξε την αμφίρροπη θέση τους, από την στιγμή που οι ίδιοι απέφυγαν τελικά να
 συμμετάσχουν σε αυτήν. (Σημείωση: Οι Ηνωμένες Πολιτείες έμελλε να είναι το πέμπτο μόνιμο μέλος της ΚτΕ, αλλά η αμερικανική Γερουσία ψήφισε στις 19 Μαρτίου 1920 κατά της κύρωσης
 της Συνθήκης των Βερσαλλιών, εμποδίζοντας έτσι την αμερικανική συμμετοχή στον Σύνδεσμο.)
Οι 'μικροί' νικητές του 1ου Π. Π., Ιταλία και Ιαπωνία, αρχικά βρέθηκαν στο πλευρό των Αγγλο - Γάλλων με την ελπίδα να τους αναγνωριστούν μεταπολεμικά γεωπολιτικά κέρδη, τα οποία όμως
δεν υλοποιήθηκαν γιατί και οι δυο αυτές χώρες αναζητούσαν τον δικό τους 'ζωτικό χώρο' στην Μεσόγειο και τον Ειρηνικό, περιοχές που όμως έλεγχαν σθεναρά Άγγλοι και Αμερικανοί.
 Όσο για την Ρωσία, που τώρα ήταν η κοιτίδα των Σοβιέτ και είχε εμπειρίες από τις απόπειρες
 των Αγγλο - Γάλλων να σταματήσουν την επανάσταση της, αρχικά με στρατιωτική επέμβαση κι αργότερα με απόπειρα δολοφονίας του Λένιν, ένοιωθε την ανάγκη να εξασφαλίσει την επιρροή
της στις γειτονικές χώρες. Mάλιστα το 1920 - 1921 ενεπλάκη σε πόλεμο με την Πολωνία. Ταυτόχρονα οι Αγγλο - Γάλλοι φοβήθηκαν ότι πολύ εύκολα μια σοβιετική επανάσταση
 θα μπορούσε να εξαχθεί και στις δικές τους χώρες, με την υποκίνηση της Ρωσίας.
Οι Σοβιετικοί απ' την πλευρά τους, αν και θεωρούσαν τους Δυτικούς ως ιδεολογικούς
τους εχθρούς, άλλοτε επιζήτησαν την συμμαχία τους εναντίον του Χίτλερ , και άλλοτε επιδίωξαν
 τον διαχωρισμό της θέσης τους από αυτούς.
Αυτοί οι πολύπλοκοι ανταγωνισμοί επέτρεψαν στους Χίτλερ και Μουσολίνι να ελιχθούν
διπλωματικά μεταξύ των νικητών του 1ου Π. Π. και να αποκομίσουν τεράστια οφέλη και,
κυρίως, ανοχή για μεγάλο διάστημα, πράγμα που τους επέτρεψε να οικοδομήσουν
το περιβάλλον εκείνο, που θα τους επέτρεπε να εξαπολύσουν τον 2ο Π. Π. Η Αγγλο - Γαλλική διπλωματία από την μία μεριά έβλεπε στα πρόσωπα των δυο δικτατόρων ένα 'αντισοβιετικό τείχος, έναν αντικομμουνιστικό χωροφύλακα στην Ευρώπη, πράγμα που διευκόλυνε την ανοχή
 στο ναζιστικό καθεστώς, ενώ πεισματικά ήθελαν να πιστεύουν (και ειδικά οι Άγγλοι)
 ότι απέφευγαν μια βέβαια πολεμική σύγκρουση, που διαφορετικά θα έθετε τελικά σε κίνδυνο τις αποικίες τους ανά τον κόσμο, που απαιτούσαν χρήμα και μέσα για να διατηρήσουν.
Παράλληλα, οι Αμερικανοί παρακολουθούσαν ήδη από την δεκαετία του 1920 τις κινήσεις της Ιαπωνίας στον Ειρηνικό και καταλάβαιναν ότι τελικά η σύγκρουση θα ήταν αναπόφευκτη αλλά οι πολιτικοί της είχαν υποσχεθεί να μην ξαναεπιτρέψουν να πεθάνουν τα παιδιά τους για
 τα συμφέροντα των χωρών έξω από την ήπειρό τους, πράγμα που τους έκανε να κρατήσουν μια επιφανειακά ουδέτερη στάση, που και αυτή ευνόησε τους δυο δικτάτορες στην Ευρώπη. Επιπλέον, αμερικανικές εταιρείες είχαν επενδύσει στην μεσοπολεμική Γερμανία, που είχε πολύ φτηνά εργατικά χέρια, και υπήρξαν δηλώσεις υπέρ του χιτλερικού καθεστώτος σε γνωστούς οικονομικούς κύκλους της χώρας.
Η στάση αυτή επέτρεψε και την απώλεια της Δημοκρατικής Ισπανίας, όπου Χίτλερ και Μουσολίνι απεκόμισαν τα μέγιστα σε εντυπώσεις και διπλωματία, ενώ οι 'ουδέτεροι' Αγγλο - Γάλλοι βρέθηκαν τελικά σε πολύ δύσκολη θέση όταν με το τέλος του Ισπανικού Εμφυλίου το 1939, η Ισπανία
υπέκυψε στον Φράνκο και βρέθηκαν περικυκλωμένοι από φιλοναζιστικά καθεστώτα, απέχοντας
 μόνο λίγους μήνες από τον αναπόφευκτο πλέον πόλεμο. Αυτή η πολύπλοκη και παράλογη διπλωματική κατάσταση έφτασε μάλιστα μέχρι το σημείο να γεννήσει και το Γερμανο - Σοβιετικό Σύμφωνο, σχεδόν την ίδια ώρα που αποφασιζόταν από τον Χίτλερ η μοιραία επέκταση ανατολικά.
 Εν πολλοίς, η διπλωματία εκείνη όχι μόνο προσέφερε έδαφος για την δημιουργία του 2ου Π. Π., αλλά ως ένα βαθμό επηρέασε και τον Ψυχρό Πόλεμο και ίσως ακόμα και σήμερα τις τύχες ορισμένων περιοχών της υφηλίου.

Προσάρτηση Αυστρίας και Τσεχοσλοβακίας

Στις 12 Μαρτίου του 1938 η Γερμανία εξανάγκασε σε άνευ
 όρων συνθηκολόγηση
 την Αυστρία και την προσάρτησε, σε μια κίνηση που ονομάστηκε Anschluss (Άνσλους). Η Ιταλία περίμενε να δει την αντίδραση της Βρετανίας, που τελικά δεν υπήρξε, κι έτσι προτίμησε να δεχτεί την ενέργεια, σφίγγοντας περισσότερο τον δεσμό του άξονα Ρώμης-Βερολίνου. Τον Σεπτέμβριο, υπό την απειλή πολέμου, ο Χίτλερ προσάρτησε στην Γερμανία και την Σουδητία, περιοχή της δυτικής Τσεχοσλοβακίας με συμπαγή γερμανική μειονότητα 3.500.000 ατόμων. Ο πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας Νέβιλ Τσάμπερλεν και σαφής υποστηρικτής της "πολιτικής του κατευνασμού" υπόγραψε με την Γερμανία τη Συμφωνία του Μονάχου, σύμφωνα με την οποία η Σουδητία κατοχυρωνόταν στην Γερμανία, με αντάλλαγμα την υπόσχεση να μην προσαρτηθεί περισσότερο τσεχικό έδαφος, πράγμα που καταστρατηγήθηκε έξι μήνες αργότερα,
 όταν τον Μάρτιο του 1939 ο Χίτλερ κατέλαβε ολόκληρη την Τσεχοσλοβακία. Αλλά και τότε ακόμα,
η Αγγλία δεν τόλμησε να απαιτήσει από τον Χίτλερ τον σεβασμό των συμφωνημένων. Η Αγγλική διπλωματία, έρμαιο μιας πολιτικής των προηγουμένων κυβερνήσεων, που έβλεπαν με 'συμπάθεια' τον Χίτλερ - βλέπε δηλώσεις του πρώην πρωθυπουργού της Λόιντ Τζόρτζ και του Υπουργού Εξωτερικών Λόρδου Χάλιφαξ υπέρ του Χίτλερ - ήθελαν να πιστεύουν μέχρι την τελευταία στιγμή
 ότι δεν έσφαλαν και μπορούσαν να ελέγξουν τον Χίτλερ. Κατ' άλλους η στάση αυτή ήταν αποτέλεσμα της αδύναμης ακόμα πολεμικής μηχανής της Αγγλίας για μια μακρόχρονη και μεγάλη πολεμική εμπλοκή και απλά κέρδιζε χρόνο, αλλά κατ' άλλους επρόκειτο απλά για μια διπλωματική γκάφα ολκής, η οποία σαν μόνο αντίκρισμα δεν είχε παρά την καλή θέληση του Γερμανού δικτάτορα.
Η επεκτατικότητα της Γερμανίας φάνηκε ξεκάθαρα με τις επόμενες απειλές του Χίτλερ προς την Πολωνία για τα θέματα του Ντάντσιχ και της ανατολικής Πρωσίας. Οι Άγγλοι αναγκάστηκαν τότε
να δεσμευτούν με δική τους επέμβαση, αν προσβαλλόταν η ανεξαρτησία της Πολωνίας. Στις 23 Μαρτίου 1939 η Βρετανία και η Γαλλία είχαν εγγυηθεί μονομερώς την ακεραιότητα του Βελγίου,
 της Ολλανδίας και της Ελβετίας. Την ίδια εγγύηση έδωσαν στις 31 Μαρτίου και στην Πολωνία.
 Μετά την κατάληψη της Αλβανίας από την Ιταλία στις 7 Απριλίου 1939, έδωσαν ανάλογες
εγγυήσεις στην Ελλάδα και την Ρουμανία.
Κατά την κρίση της Σουδητίας το 1938 ο Στάλιν είχε προσφέρει βοήθεια στην Τσεχοσλοβακία,
 αλλά δεν κλήθηκε να συμμετάσχει στη Συμφωνία του Μονάχου. Ο Χίτλερ του υπέβαλε
 μια πρόταση συμμαχίας και, τελικά, στις 23 Αυγούστου 1939 υπεγράφη στην Μόσχα το Γερμανοσοβιετικό Σύμφωνο μη Επίθεσης. Με ένα μυστικό πρωτόκολλο δόθηκε στον Στάλιν η ελευθερία να προσαρτηθούν στην ΕΣΣΔ η Φινλανδία, η Εσθονία, η Λετονία,
 η ανατολική Πολωνία και η ανατολική Ρουμανία.

 Έναρξη του πολέμου


Η Ευρώπη και οι κύριοι συνασπισμοί κρατών τις παραμονές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Τα ξημερώματα της 1 Σεπτεμβρίου 1939, η Γερμανία εξαπέλυσε επίθεση στην Πολωνία.
 Ο Γερμανικός στρατός εφαρμόζοντας μια νέα τακτική, τον κεραυνοβόλο πόλεμο (Blitzkrieg),
 που περιλάμβανε σαρωτικούς βομβαρδισμούς και ταχεία προέλαση τεθωρακισμένων και μηχανοκίνητων δυνάμεων, αιφνιδίασε τους Πολωνούς και σε πολύ σύντομο διάστημα κατέλαβε
 την Βαρσοβία και την μισή Πολωνία, εγκαθιστώντας εκεί το Γενικό Κυβερνείο.
 Στις 17 Σεπτεμβρίου η Σοβιετική Ένωση εισέβαλε στην Πολωνία από τα ανατολικά
 και κατέλαβε την υπόλοιπη μισή (σύμφωνα με το μυστικό πρωτόκολλο του Γερμανοσοβιετικού συμφώνου). Μέχρι τις 6 Οκτωβρίου ολόκληρη η Πολωνία, παρά την πεισματική προσπάθεια του
 με απαρχαιωμένο εξοπλισμό Στρατού της, είχε καταληφθεί και διαμελισθεί.
Η Αγγλία και η Γαλλία αναγκάστηκαν να κηρύξουν τον πόλεμο στην Γερμανία αλλά χωρίς ακόμα
να κινητοποιήσουν όλες τους τις δυνάμεις για πλήρη εμπλοκή. Ακολούθησε μια περίοδος
 που έμεινε γνωστή σαν ο "Γελοίος Πόλεμος" (Drôle de Guerre) γιατί, παρά την κήρυξη πολέμου,
η μια μερίδα των εμπολέμων δεν έπαιρνε ακόμα μέρος σε γενικό πόλεμο εναντίον της Γερμανίας.
Στις 13 Οκτωβρίου 1939 η ΕΣΣΔ κήρυξε τον πόλεμο στην Φινλανδία μετά την άρνησή της να δεχτεί σοβιετικά στρατεύματα όπως αυτά που είχαν εγκατασταθεί στη Λιθουανία, τη Λετονία και την Εσθονία. Οι Ρώσοι εισέβαλαν, αλλά η αντίσταση που πρόβαλαν οι Φινλανδοί στην γραμμή Μανερχάϊμ στον ισθμό της Καρελίας ανάγκασε τον Στάλιν να τερματίσει τον πόλεμο,
λαμβάνοντας ορισμένα εδαφικά ανταλλάγματα με την Συνθήκη της Μόσχας
 στις 12 Μαρτίου 1940.

Πόλεμος στην Δυτική Ευρώπη

Στις 9 Απριλίου 1940 οι Γερμανοί, για να εκμεταλλευθούν τα λιμάνια της, εισέβαλαν στη
 Νορβηγία και την κατέλαβαν χωρίς σημαντική αντίσταση, αφού οι Βρετανικές και Γαλλικές
 δυνάμεις που έκαναν επίσης απόβαση, αναγκάσθηκαν να αποχωρήσουν μετά την κατάρρευση του μετώπου στην Γαλλία. Οι Νορβηγοί υπέγραψαν ανακωχή στις 9 Ιουνίου. Η κατάληψη αυτή, ωστόσο, στοίχισε ακριβά στον ήδη πενιχρό, σε σκάφη επιφανείας, Γερμανικό στόλο (Kriegsmarine), ο οποίος έχασε περίπου 10 πολεμικά σκάφη, στην πλειοψηφία τους αντιτορπιλικά. Η Δανία είχε συνθηκολογήσει ήδη από τις 9 Απριλίου μετά από απειλή για βομβαρδισμό της Κοπεγχάγης.

Γερμανικά στρατεύματα στην Γκραν Πλας (Grande Place) των Βρυξελλών. 1940. Φωτ. Γερμανικού Ομοσπονδιακού Αρχείου
Μετά την εξασφάλιση της Νορβηγίας οι Γερμανοί στράφηκαν προς την Γαλλία και για να υπερκεράσουν την Γραμμή Μαζινό, σχεδίασαν έναν ελιγμό μέσω του Βελγίου,
και επίθεση μέσω Λουξεμβούργου και δάσους των Αρδεννών (ελιγμός του Σεντάν).
Στις 10 Μαΐου ξεκίνησε η εισβολή στο Βέλγιο και την Ολλανδία. Στις 14 Μαΐου η Ολλανδία παραδόθηκε, και την ίδια στιγμή ξεκινούσε επίθεση μέσω των Αρδεννών προς τα μετόπισθεν
των Βρετανικών και Γαλλικών γραμμών. Ως τις 26 Μαΐου οι Βρετανικές δυνάμεις είχαν
 εγκλωβιστεί στην Δουνκέρκη, από όπου κατορθώθηκε με επιτυχία να γίνει εκκένωση και να περάσουν στην Βρετανία 338.226 στρατιώτες. Στις 27 Μαΐου συνθηκολόγησε το Βέλγιο, στις
 5 Ιουνίου ξεκίνησε νέα επίθεση των Γερμανών κατά της Γαλλίας, και στις 10 Ιουνίου η Ιταλία
 κήρυξε τον πόλεμο εναντίον της Βρετανίας και της Γαλλίας. Η Γαλλία ζήτησε ανακωχή,
 η οποία υπογράφηκε στις 25 Ιουνίου. Η Βόρεια Γαλλία παραχωρούνταν στη Γερμανία,
 και στην Νότια δημιουργήθηκε το κράτος του Βισύ, που ακολούθησε ως το τέλος φιλοχιτλερική στάση.
Η Μεγάλη Βρετανία είχε μείνει η μοναδική δύναμη που συνέχιζε τον πόλεμο κατά της Γερμανίας.
 Οι ΗΠΑ μετά την πτώση της Γαλλίας κλονίστηκαν αλλά παρ’ όλη την συμπάθεια προς
την Βρετανία διατήρησαν την ουδετερότητά τους, ξεκινώντας όμως στρατολογία
 (για πρώτη φορά σε καιρό ειρήνης) και αυξάνοντας τον στρατιωτικό προϋπολογισμό.
Η Βρετανία εφοδιαζόταν από τις ΗΠΑ, και για να διακοπεί αυτός ο εφοδιασμός οι Γερμανοί ξεκίνησαν την Μάχη του Ατλαντικού, χρησιμοποιώντας τον στόλο υποβρυχίων που είχαν κατασκευάσει, βυθίζοντας πολλά εμπορικά πλοία. Οι ΗΠΑ επέκτειναν την γραμμή επέμβασής
τους μέχρι την μέση του Ατλαντικού οπότε μοιραία συνάντησαν και γερμανικά υποβρύχια που επιτέθηκαν στις νηοπομπές. Αμερικανικά πλοία ενεπλάκησαν σε πολεμικές επιχειρήσεις συχνά
με τα γερμανικά υποβρύχια, αρκετά πριν κηρυχθεί πόλεμος μεταξύ των δύο χωρών με θύματα
 και από τις δύο πλευρές.
Ο Χίτλερ γνώριζε ότι ο μόνος τρόπος για να υποτάξει την Βρετανία ήταν να εισβάλει
στο έδαφός της (είχε, έστω και καθυστερημένα, καταρτιστεί το ανάλογο σχέδιο με
το προσωνύμιο "Θαλάσσιος Λέων" (Seelöwe)), αλλά δεν τολμούσε απόβαση όσο δεν είχε εξουδετερωθεί η Βρετανική Αεροπορία (RAF). Έτσι, ξεκίνησε τον Αύγουστο του 1940
την λεγόμενη Μάχη της Αγγλίας, με αεροπορικές επιδρομές κατά των αεροδρομίων
και λιμανιών της Αγγλίας, που συνεχίστηκαν τον Σεπτέμβριο με επιδρομές κατά πόλεων στο εσωτερικό της χώρας. Η αποτελεσματικότητα του ραντάρ, της αντιαεροπορικής άμυνας και των βρετανικών μαχητικών προκάλεσαν υψηλές απώλειες στην Γερμανική αεροπορία, που εξαναγκάσθηκε έτσι να πραγματοποιεί μόνον νυκτερινούς βομβαρδισμούς.
 Στις 17 Σεπτεμβρίου 1940 ο Χίτλερ ανέβαλε την εισβολή για να προετοιμάσει την εκστρατεία
 κατά της Σοβιετικής Ένωσης, για την οποία οι στρατηγοί του τελικά τον έπεισαν να ξεκινήσει την άνοιξη αντί του φθινόπωρου, όπως αρχικά σχεδίαζε, ώστε να αποφύγουν τον επερχόμενο χειμώνα.
 Ο Χίτλερ πίστευε ότι, καταβάλλοντας την ΕΣΣΔ, θα έκαμπτε και την βρετανική αντίσταση.
 Ωστόσο, στις 11 Μαρτίου του 1941, οι ΗΠΑ, τηρώντας πάντα την αυστηρή ουδετερότητά τους, ψηφίζουν στο Κογκρέσσο ένα πολύ σημαντικό νόμο (HR 1776), τον Νόμο Εκμισθώσεως και Δανεισμού (Lend Lease Act), με τον οποίο ο Πρόεδρος (Ρούζβελτ) μπορεί να παραχωρεί σε όποια χώρα κρίνει σκόπιμο και με όποιο αντάλλαγμα κρίνει εύλογο οποιουδήποτε είδους υλικά.
 Ο Νόμος αυτός ανατρέπει ολοσχερώς τα σχέδια του Χίτλερ.

 Ο πόλεμος στα Βαλκάνια και στη βόρεια Αφρική

Στο μεταξύ η Ιταλία είχε πραγματοποιήσει το Σεπτέμβριο
 του 1940 αποτυχημένη επίθεση κατά των Βρετανικών δυνάμεων στην Αίγυπτο. Συνέχισε τις πολεμικές της δραστηριότητες
με επίθεση κατά της Ελλάδας στις 28 Οκτωβρίου 1940. Η Βρετανία πρόσφερε βοήθεια στην Ελλάδα, πράγμα που έφερε την αεροπορία της κοντά στις πετρελαιοπηγές της Ρουμανίας. Το Νοέμβριο η Ρουμανία και η Ουγγαρία συμμάχησαν με τον Άξονα και το ίδιο έκανε η Βουλγαρία τον Μάρτιο του 1941.
Η ιταλική επίθεση στην Ελλάδα είχε αποτύχει και ο ιταλικός στρατός είχε υποχωρήσει μέσα στο έδαφος της Αλβανίας μετά από την ελληνική αντεπίθεση. Ο Ελληνικός Στρατός, μάλιστα, είχε προχωρήσει μέχρι τις πόλεις της Αλβανίας Κορυτσά και Αργυρόκαστρο. Για να βοηθήσει την Ιταλία, ο Χίτλερ μέσω Βουλγαρίας επιτέθηκε στην Ελλάδα στις 6 Απριλίου 1941, και ταυτόχρονα κατά της Γιουγκοσλαβίας (όπου η φιλογερμανική κυβέρνηση είχε ανατραπεί). Η Γιουγκοσλαβία παραδόθηκε στις 14 Απριλίου, και στο μεταξύ, μέσω του εδάφους της, υπερφαλαγγίστηκε η γραμμή Μεταξά, η οποία με οχυρά όπως αυτό του Ρούπελ κράτησε τις αμυντικές θέσεις της χωρίς να διασπασθεί. Η 2η Μεραρχία Θωρακισμένων, με διοικητή τον Ρούντολφ Φάιελ (Rudolf Veiel), διεισδύει μέσω λίμνης Δοϊράνης, προελαύνει ταχύτατα μη συναντώντας αντίσταση (αφού η μοναδική ελληνική Μεραρχία που τελούσε σε εφεδρεία, η 19η, δεν έχει τα μέσα να τον σταματήσει) και καταλαμβάνει την Θεσσαλονίκη. Ενώ το μέτωπο δεν είχε καταρρεύσει, στις 9 Απριλίου στη Θεσσαλονίκη υπογράφεται συνθηκολόγηση, καθώς η γραμμή Μεταξά είναι πλέον περικυκλωμένη. Στην Ελλάδα συνέχισαν να μάχονται οι Βρετανικές δυνάμεις μέχρι τις 27 Μαΐου - κύρια θέλοντας να βρουν διέξοδο για να διαφύγουν. Η δραστηριότητα των Βρετανικών δυνάμεων στην Ελλάδα έληξε με τη Μάχη της Κρήτης.


Ρούντολφ Φάιελ. Φωτ.Bundesarchiv

Στο μεταξύ οι Βρετανοί απώθησαν την ιταλική επίθεση στην Αίγυπτο και ανάγκασαν τις ιταλικές δυνάμεις να υποχωρήσουν στην Λιβύη. Για να βοηθήσει του συμμάχους του, ο Χίτλερ έστειλε στην Αφρική στρατεύματα με διοικητή τον στρατηγό Έρβιν Ρόμελ. Ο Ρόμελ με τις επιθέσεις του τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο, καθώς και τον Ιούνιο του 1942 προέλασε ως το Ελ Αλαμέιν. Συγκεκριμένα, πείθοντας τους Χίτλερ και Μουσολίνι να αποφύγουν την επίθεση στη Μάλτα, κέντρο ανεφοδιασμού των Συμμάχων, ο Ρόμελ φτάνει στις 29 Ιουνίου 1942 στο Ελ Αλαμέιν (72 μόλις χιλιόμετρα από την Αλεξάνδρεια).
Εν τω μεταξύ οι Βρετανοί έχουν αποκρυπτογραφήσει μεγάλο ποσοστό των μηνυμάτων που απέστελλαν οι Γερμανοί, με αποτέλεσμα από εδώ και πέρα ο Μπέρναρντ Μοντγκόμερυ να αντιμετωπίζει με μεγαλύτερη επιτυχία τις δυνάμεις του Άξονα στη Β. Αφρική. Τον Οκτώβριο του 1942 ο Μοντγκόμερυ κατάφερε να απωθήσει τα γερμανοϊταλικά στρατεύματα από την Αίγυπτο και την Λιβύη, αναγκάζοντας τα να οπισθοχωρήσουν κατά 2.400 χιλιόμετρα. Αυτή ήταν και η πρώτη μεγάλη υποχώρηση των δυνάμεων του Άξονα κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Στις 4 Νοεμβρίου βρίσκονταν πλέον πίσω στην Τυνησία.

 Ιαπωνική επεκτατικότητα

Οι ΗΠΑ εγκατέλειψαν την πολιτική ουδετερότητας που ακολουθούσαν και προσπάθησαν να αντιπαλέψουν την επεκτατικότητα της Ιαπωνίας στον Ειρηνικό. Το αμερικανικό Κογκρέσο διέθεσε,
 το Μάρτιο του 1941, 7 δις δολάρια για να χορηγηθούν σε χώρες που θα υποδείκνυε ο πρόεδρος (Νόμος Εκμισθώσεως και Δανεισμού), ενώ τον Ιούλιο αμερικανικές δυνάμεις εγκαταστάθηκαν
στην Ισλανδία (που είχε καταληφθεί από τους Βρετανούς το 1940) με αντάλλαγμα 50 παλαιά αντιτορπιλικά που παραχώρησαν στην Βρετανία και το ναυτικό των ΗΠΑ ανέλαβε την προστασία
 των νηοπομπών στα χωρικά τους ύδατα.
Τον Σεπτέμβριο του 1940 η Ιαπωνία είχε αναγκάσει την Κυβέρνηση του Βισύ της Γαλλίας να αποχωρήσει, ουσιαστικά, από την Ινδοκίνα. Οι ΗΠΑ σε αντίδραση απαγόρευσαν την εξαγωγή
χάλυβα, σιδήρου και αεροπορικών καυσίμων στην Ιαπωνία. Η Ιαπωνία υπέγραψε συνθήκη ουδετερότητας με την Σοβιετική Ένωση τον Απρίλιο του 1941 ώστε να είναι ασφαλής
σε περίπτωση πολέμου με την Μεγάλη Βρετανία ή τις ΗΠΑ, και, όταν η Γερμανία εισέβαλε στην Σοβιετική Ένωση, η Ιαπωνία κατέλαβε τη νότια Ινδοκίνα.
Η Ιαπωνία κατά κάποιο τρόπο εκμεταλλεύεται τις μεταβαλλόμενες παγκόσμιες συγκυρίες.
Η Ολλανδία είχε καταληφθεί από τους Γερμανούς, ενώ Γαλλία και Βρετανία βρίσκονται
 σε πόλεμο με τους Ναζί. Παρουσιάζονται, λοιπόν, πρώτης τάξεως και εύκολες ευκαιρίες στους Ιάπωνες να καταλάβουν τη Γαλλική Ινδοκίνα, σημαντική για τον πόλεμο με την Κίνα, καθώς
 και τις Ολλανδικές Ανατολικές Ινδίες, που ήταν πλούσιες σε φυσικούς πόρους και πετρέλαιο.
Στην περίοδο 1932-39 η Ιαπωνία είχε αναπτύξει με αξιοθαύμαστη επιμονή και εφευρετικότητα μια τεχνολογική πρόοδο, που την έφερνε σε πολύ προνομιούχο θέση απέναντι στις ΗΠΑ, οι οποίες
 είχαν δοκιμαστεί από την οικονομική κρίση του 1929 έχοντας ελαττώσει κατά πολύ τις
στρατιωτικές τους δαπάνες. Ειδικά στον τομέα της αεροπορίας και του στόλου διέθετε δυνάμεις αριθμητικά και ποιοτικά υπέρτερες των ΗΠΑ, οι οποίες απέκτησαν και πολεμική πείρα στις
ως τότε εκστρατείες στην Κίνα. Αλλά, καθώς της έλειπαν το πετρέλαιο και ο χάλυβας από
 το έδαφός της, γνώριζε ότι τα αποθέματά της δεν θα άντεχαν παρά έξι μήνες έως ένα έτος (το μέγιστο) σε μια μεγάλη σύρραξη, ενώ εκείνα των ΗΠΑ ήταν απείρως μεγαλύτερα. Γι' αυτό
 και το σχέδιο του Επιτελείου της υπέθετε ότι με ένα αστραπιαίο πόλεμο έξι μηνών θα μπορούσαν
 να λυγίσουν τις ΗΠΑ, ώστε να αποδεχτούν μια συνθηκολόγηση ως διπλωματική λύση, με την
 οποία οι ΗΠΑ θα αποδέχονταν την κυριαρχία της Ιαπωνίας στον Ειρηνικό. Οι ΗΠΑ απ' την πλευρά τους, αν και τεχνικά δεν διέθεταν προς το παρόν ισάξιο τεχνικό δυναμικό στον Ειρηνικό, γνώριζαν από καιρό τα ιαπωνικά σχέδια έχοντας καταφέρει παραβιάσουν τους κώδικες επικοινωνίας του ιαπωνικού ναυτικού. Εντούτοις, η Αμερικανική κυβέρνηση για πολιτικούς λόγους δεν θέλησε να δώσει εκείνη το πρώτο πολεμικό χτύπημα στην Ιαπωνία, αλλά γνώριζε ότι θα είχε το πλεονέκτημα
 σε ένα μακροχρόνιο πόλεμο
Για τον λόγο αυτό μεταξύ 1941 και 1942 οι επιτυχίες των Ιαπώνων στην περιοχή της Νότιας Ασίας και στον Ειρηνικό Ωκεανό ήταν σημαντικές και θεαματικότερες απ' ότι οι αντίστοιχες γερμανικές στην Ευρώπη, αλλά παρέμεναν εύθραυστες. Στα τέλη του 1942 οι Ιάπωνες θα χάσουν
το μεγαλύτερο αξιόμαχο ανθρώπινο υλικό τους, το οποίο δεν μπορούσαν πια να αντικαταστήσουν, ενώ αντίθετα οι ΗΠΑ αναγκάστηκαν να κινητοποιήσουν το ανθρώπινο και βιομηχανικό τους δυναμικό, το οποίο τελικά αποδείχτηκε, όπως αναμενόταν, πολλαπλά ισχυρότερο σε σχέση με το ιαπωνικό.

 Εισβολή στην Σοβιετική Ένωση

Ο Χίτλερ έχοντας εξασφαλίσει το δυτικό μέτωπο και τα Βαλκάνια, στις 22 Ιουνίου 1941
εισέβαλε στην Σοβιετική Ένωση, η οποία αιφνιδιάστηκε πιστεύοντας ότι ο
 κεραυνοβόλος πόλεμος δεν μπορούσε να εφαρμοστεί στην περίπτωσή της
. Ενώ οι Σοβιετικοί διέθεταν υπεροπλία σε άρματα μάχης και αεροπλάνα, αυτά ήταν παλαιάς τεχνολογίας, με ανεπαρκή θωράκιση και οπλισμό, ανίκανα να αντιμετωπίσουν τα αντίστοιχα γερμανικά. Προσπάθησαν να εξαπολύσουν αντεπίθεση, ωστόσο, κύρια λόγω της έλλειψης
 ικανών στρατιωτικών ηγετών, η αντεπίθεση συνετρίβη και ο Σοβιετικός Στρατός
εξαναγκάσθηκε σε οπισθοχώρηση.
Η εισβολή σχεδιάστηκε σε τρεις άξονες: προς Λένινγκραντ στον βορρά, προς Μόσχα
ανατολικά και προς Κίεβο στον νότο, ώστε να καθηλωθεί ο Σοβιετικός στρατός αλλά και να καταληφθούν οι σημαντικοί πόροι της Ουκρανίας και τα πετρέλαια του Καυκάσου.
Το σημαντικό για τους Γερμανούς στρατηγούς ήταν να επιτύχουν νίκη μέσα σε δέκα εβδομάδες,
 πριν την έναρξη του ρωσικού χειμώνα, καθώς είχαν ήδη καθυστέρηση τριών εβδομάδων λόγω
 της εκστρατείας στα Βαλκάνια. Μετά την εισβολή, η Βρετανία πρόσφερε την συμμαχία της
και οι ΗΠΑ οικονομική βοήθεια στην ΕΣΣΔ.
Από την αρχή της εισβολής οι Ρώσοι υπερασπίστηκαν την Μόσχα χάνοντας σημαντικές δυνάμεις, αλλά ο Χίτλερ διέταξε τις δυνάμεις του κεντρικού μετώπου να στραφούν προς Βορρά και Νότο
 για να βοηθήσουν τα άλλα δύο. Στον Βορρά σε συνεργασία με Φινλανδικές δυνάμεις
 πολιορκήθηκε το Λένινγκραντ, και στον Νότο μια επιτυχής κυκλωτική κίνηση στο Κίεβο αιχμαλώτισε 665.000 σοβιετικούς στρατιώτες. Αργότερα επαναλήφθηκε επίθεση εναντίον της Μόσχας με νέες σοβιετικές απώλειες και, παρόλο που είχε αρχίσει ο ρωσικός χειμώνας, οι επιχειρήσεις συνεχίσθηκαν, με αρκετές βέβαια δυσκολίες. Ο Γερμανικός στρατός, επειδή δεν
 ήταν προετοιμασμένος για χειμερινό αγώνα καθηλώθηκε 22 χλμ. πριν φθάσει στη Μόσχα και δέχτηκε την αντεπίθεση των Ρώσων, και, ενώ οι στρατηγοί του Χίτλερ πρότειναν να υποχωρήσουν
 και να αμυνθούν στην Πολωνία, ο Χίτλερ διέταξε να κρατήσουν τις θέσεις τους και να αμυνθούν
 επί τόπου (Haltbefehl). Η απόφαση αυτή του Χίτλερ, σε αυτή τη φάση του πολέμου είχε θετικά αποτελέσματα αφού, παρά την ισχυρή αντεπίθεση των Ρώσων, τα εδάφη που χάθηκαν ήταν
λιγοστά σε σχέση με αυτά που θα χάνονταν σε περίπτωση σύμπτυξης πίσω στην Πολωνία.
 Ωστόσο ένα χρόνο αργότερα, η ίδια διαταγή, θα είχε σαν αποτέλεσμα την καταστροφή και την αιχμαλωσία της 6ης Γερμανικής Στρατιάς (200.000 στρατιώτες) στο νότιο μέτωπο (Στάλινγκραντ), κάτι που ουσιαστικά σήμαινε την αντίστροφη μέτρηση για την ήττα του Χίτλερ στο έδαφος της Σοβιετικής Ένωσης.

Πόλεμος στον Ειρηνικό


Φωτογραφία τραβηγμένη από ιαπωνικό αεροπλάνο κατά την επίθεση στο Περλ Χάρμπορ.
Η Ιαπωνία μέχρι τον Δεκέμβριο του 1941 προσπαθούσε να άρει το εμπάργκο που της είχαν
επιβάλει οι ΗΠΑ, αλλά και να καταλάβει όσο περισσότερα εδάφη της Νοτιοανατολικής Ασίας μπορούσε, για να εκμεταλλευθεί το πετρέλαιο και τους υπόλοιπους πόρους που διέθεταν.
 Από την άλλη πλευρά οι ΗΠΑ ανησυχούσαν για την ιαπωνική επεκτατικότητα, αλλά δίσταζαν
 να μπουν στον πόλεμο την συγκεκριμένη στιγμή. Εντούτοις, απαίτησαν να αποσυρθούν
οι Ιάπωνες από την Κίνα και την Ινδοκίνα.
Στις 7 Δεκεμβρίου 1941 εξαπολύθηκε ιαπωνική αεροπορική επίθεση στην αμερικανικό στόλο
 που βρισκόταν στο Περλ Χάρμπορ της Χαβάης, καταστρέφοντας μεν τα περισσότερα βαριά
 θωρηκτά του αντιπάλου αλλά κανένα από τα αεροπλανοφόρα του που απουσίαζαν από την βάση
τη στιγμή της επίθεσης. Την επόμενη μέρα οι ΗΠΑ κήρυξαν τον πόλεμο εναντίον της Ιαπωνίας
 και στις 11 Δεκεμβρίου εναντίον της Γερμανίας και της Ιταλίας. Αμέσως μετά την επίθεση
στο Περλ Χάρμπορ, οι Ιάπωνες κατέλαβαν την νήσο Γουαίηκ, την νήσο Γκουάμ, και το
Χονγκ Κονγκ. Ακολούθησαν εισβολή στην Μαλαισία και την Βιρμανία που καταλήφθηκε μέχρι
 τα τέλη Μαΐου 1942. Η Σιγκαπούρη, την οποία κατείχαν οι Βρετανοί, κατακτήθηκε στις
 15 Φεβρουαρίου 1942 και το ίδιο έγινε τον Μάρτιο με τις Ανατολικές Ολλανδικές Ινδίες
(Ινδονησία) και την Νέα Γουϊνέα.
Οι αμερικανικές δυνάμεις είχαν συγκεντρωθεί στην νήσο Λουζόν των Φιλιππίνων υπό
τον στρατηγό Μακ Άρθουρ, με σκοπό την άμυνα των χερσονήσων Μπαταάν και Κορρέτζιντορ,
 που δεν έγινε δυνατή και καταλήφθηκαν από τους Ιάπωνες (η Μπαταάν στις 9 Απριλίου και η Κορρέτζιντορ στις 6 Μαΐου) κάτι που σήμανε την ολοκληρωτική κατάληψη των Φιλιππίνων. Προσπαθώντας να εκτείνουν την αμυντική τους περίμετρο οι Ιάπωνες κινήθηκαν προς τον νότο, καταλαμβάνοντας την Γκουανταλκανάλ στις Νήσους του Σολομώντος. Το σημείο αυτό
 θεωρήθηκε το νοτιότερο σημείο ενός τεράστιου τόξου στον Ειρηνικό που περιόριζε επέκταση
της Αμερικής , ενώ αντίστοιχα επέτρεπε στους Ιάπωνες να ευελπιστούν και σε μια απόβαση στην Αυστραλία. Αλλά στην Nαυμαχία της Θάλασσας των Κοραλλιών (7-8 Μαΐου 1942) η οποία
διεξήχθη για πρώτη φορά μόνο με αεροπλανοφόρα, οι Ιάπωνες αναχαιτίστηκαν και σε ένα μήνα
στην ναυμαχία του Μίντγουεϊ (4 Ιουνίου 1942), έχασαν τέσσερα αεροπλανοφόρα , πράγμα που
 τους στοίχισε ακριβά , ενώ σε λίγο αμερικανικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στην Γκουανταλκανάλ κατέλαβαν το νησί και κυρίως το κράτησαν υπό τον έλεγχό τους παρά τις συστηματικές ιαπωνικές αντεπιθέσεις. Στις 5 Ιουνίου διατάχθηκε από το ιαπωνικό στρατηγείο η εγκατάλειψη της Γκουανταλκανάλ αν και η Ιαπωνία εξακολουθούσε να κυριαρχεί έντονα στον υπόλοιπο Ειρηνικό έχοντας όμως δεχτεί ήδη ένα ισχυρό πλήγμα.
Στη Ναυμαχία της Σάντα Κρουζ στις 26-27 Οκτωβρίου 1942 οι Αμερικανοί αν και μένουν με
 ένα μόνο ακέραιο και ένα βαριά λαβωμένο αεροπλανοφόρο σε όλο τον Ειρηνικό ανάγκασαν τον ακόμα κι ως τότε ισχυρότερο ιαπωνικό στόλο να αποσυρθεί ντροπιασμένος στην βάση του στο Τρουκ. Αυτή η αεροναυμαχία, αν και όχι τόσο διάσημη όσο οι προηγούμενες, είχε εντούτοις σημαδέψει την αναστροφή της τύχης του πολέμου στον Ειρηνικό. Παρόλο που οι ΗΠΑ βρέθηκαν στιγμιαία σε πολύ αδύνατο σημείο, η Ιαπωνία είχε χάσει σχεδόν το 80% των πεπειραμένων πληρωμάτων της χωρίς να πετύχει τον αντικειμενικό της στόχο και χωρίς να έχει την δυνατότητα
 να αντικαταστήσει τις απώλειες της, αντίθετα με τις ΗΠΑ, που τότε ακριβώς έφταναν στο σημείο
της ακμής της πολεμικής τους μηχανής. Από το 1943 η Αμερική σχεδιάζει μια σταδιακή ανακατάληψη όλων των σημαντικών βάσεων της Ιαπωνίας στα νησιά του Ειρηνικού με δύο
σκέλη δράσεων : α) Τον στρατηγό Ντάγκλας Μακ Άρθουρ να επιτίθεται κατά μήκος του άξονα
 των νήσων της Νέας Γουινέας και Φιλιππίνων , και β) τον Ναύαρχο Τσέστερ Νίμιτς να επιτίθεται κατά μήκος των νήσων Μάρσαλ και Μαριαννών, με στόχο την ίδια την Ιαπωνία. Έκτοτε η Ιαπωνία περιέρχεται σε μια κατάσταση άμυνας, όπου προσπαθεί απεγνωσμένα να κρατήσει ένα αμυντικό
τόξο γύρω απ' το μητροπολιτικό της έδαφος

 Συμμαχικές Επιχειρήσεις στην Βόρεια Αφρική

Στις 9 Νοεμβρίου 1942 Βρετανικά και Αμερικάνικα στρατεύματα αποβιβάζονται στις Γαλλικές κτήσεις της Βόρειας Αφρικής. Συγκεκριμένα οι Αμερικανοί, ερχόμενοι απευθείας από τις
 ΗΠΑ, αποβιβάζονται στο
 Μαρόκο και οι Βρετανοί στο
 Οράν της Αλγερίας.
Η επιχείρηση αυτή των
 Συμμάχων είχε το κωδικό
 όνομα "Πυρσός" (Torch). Οι διαφωνίες, βέβαια, ανάμεσα στους Συμμάχους δεν έλειπαν. Οι Αμερικανοί που βρίσκονταν στο Μαρόκο φοβούνταν μια συμμαχία της Ισπανίας του Φράνκο με τις δυνάμεις του Άξονα. Επέμεναν
να παραμείνουν στη Δυτική πλευρά της Β. Αφρικής για να αποφύγουν μια πιθανή κατάληψη του Στενού του Γιβραλτάρ από τους Ισπανούς. Από την άλλη, οι Άγγλοι επέμεναν να οργανώσουν τις δυνάμεις τους όσο πιο ανατολικά ήταν δυνατό. Φοβόντουσαν την αναδιοργάνωση των γερμανοϊταλικών δυνάμεων που βρίσκονταν στην Τυνησία.
Όντως, η αντεπίθεση των δυνάμεων του Άξονα δεν άργησε να έρθει. Στις 12 Νοεμβρίου 1942, έχοντας ανεφοδιαστεί μέσω Σικελίας, επιτέθηκαν στους Συμμάχους. Η επίθεση αρχικά και η αντίσταση, στη συνέχεια, των Γερμανών και των Ιταλών κράτησε για έξι μήνες. Ο ανεφοδιασμός
 τους κατά το διάστημα αυτό γινόταν ολοένα και δυσχερέστερος, καθώς εμποδιζόταν από τα Συμμαχικά πολεμικά πλοία και αεροπλάνα. Αν και ο Χίτλερ είχε διατάξει πόλεμο μέχρις εσχάτων, στις 4 Μαΐου1943, κυρίως εξαιτίας της έλλειψης καυσίμων, οι γερμανοϊταλικές δυνάμεις παραδόθηκαν: Έχοντας πρώτα καταστρέψει τον οπλισμό τους, 150.000 Γερμανοί και 90.000 Ιταλοί παραδόθηκαν σε Βρετανούς και Αμερικανούς.
Έτσι, το καλοκαίρι του 1943, ο πόλεμος στη Β. Αφρική έλαβε τέλος, με τους Συμμάχους να εκκαθαρίζουν τα νότια παράλια της Μεσογείου. Η επιτυχία ήταν μεγάλη, καθώς κατάφεραν να αποσπάσουν μεγάλο αριθμό ικανών Γερμανών στρατιωτών και ηγετών από το ρωσικό μέτωπο. Παράλληλα, το αποτέλεσμα του πολέμου στη Β. Αφρική ήταν ικανοποιητικό και για
 τους Γερμανούς: Είχε σχεδόν αποκλειστεί πια η πιθανότητα επίθεσης εντός του 1943 στη Γαλλία.
 Η εξάμηνη αντίσταση των δυνάμεων του Χίτλερ είχε, επίσης, καταδείξει τις ικανότητες
και το υψηλό ηθικό του στρατού του. Συγκριτικά πάντως, οι Σύμμαχοι μακροπρόθεσμα κατάφεραν
 να βρεθούν σε πλεονεκτικότερη θέση, αφού με την κατάληψη των παραλίων της Β. Αφρικής
και την εξουδετέρωση των δυνάμεων του Άξονα μπορούσαν πλέον να προετοιμαστούν για την επικείμενη απόβαση στη Σικελία.

Αντεπίθεση των Συμμάχων.

 Απόβαση στην κατεχόμενη Ευρώπη

Μετά από την εκκαθάριση των ακτών της Β. Αφρικής από τις δυνάμεις του Άξονα, οι Σύμμαχοι έστρεψαν την προσοχή τους στη δυτική, κατεχόμενη Ευρώπη. Κύριο μέλημά τους ήταν
 η δημιουργία ενός δεύτερου μετώπου, έτσι ώστε να ελαττωθεί η πίεση του Άξονα προς
 τη Σοβιετική Ένωση, που βρισκόταν σε φάση ανάκαμψης και προετοιμασίας για αντεπίθεση.
Έτσι, και αφού προώθησαν παραπλανητικές πληροφορίες για δήθεν επικείμενη απόβαση στην Ελλάδα, προκειμένου να παραπλανηθεί ο εχθρός, εισέβαλαν στη Σικελία τον Ιούνιο του 1943
 όπου και κατέλαβαν, μετά από πολύνεκρες, και από τις δυο πλευρές, μάχες, το Παλέρμο.
 Μέχρι το τέλος Αυγούστου και ύστερα από σκληρή αντίσταση από επίλεκτες γερμανικές
 δυνάμεις, που στάλθηκαν από τον Χίτλερ για να ανακόψουν την επέλαση των Συμμάχων,
 κατέλαβαν τη Ρώμη και η Ιταλία παραδόθηκε και πέρασε στην πλευρά των Συμμάχων.
Ταυτόχρονα, στο Ανατολικό Μέτωπο, όπου οι Σοβιετικοί αντεπιτίθενται, διεξάγεται
 στο Κούρσκ η μεγαλύτερη μάχη τεθωρακισμένων που πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια
 του Πολέμου. Η υπεροπλία των Σοβιετικών σε υλικό προκάλεσε ανεπανόρθωτες ζημιές στις δυνάμεις του Άξονα, με αποτέλεσμα να μην μπορέσουν να ανακάμψουν και να ανακτήσουν τις πρωτοβουλίες στις εξελίξεις στο Ανατολικό Μέτωπο μέχρι να τελειώσει ο Πόλεμος.
 Η πλάστιγγα είχε πλέον γυρίσει οριστικά υπέρ των Συμμαχικών δυνάμεων.
Όμως, οι Σύμμαχοι δε σταμάτησαν εδώ. Σε μια προσπάθεια να επισπεύσουν τον τερματισμό
 του πολέμου, στις 6 Ιουνίου 1944 πραγματοποίησαν απόβαση στη Νορμανδία της Γαλλίας
με το κωδικό όνομα "Operation Overlord", ανατρέποντας τις προβλέψεις των Γερμανών για
 απόβαση κοντά στο στενό της Μάγχης. Η D-Day, όπως ονομάστηκε η 6η Ιουνίου 1944,
 αποτέλεσε τη μεγαλύτερη απόβαση όλων των εποχών. Παρόλο που οι απώλειες ήταν σημαντικές
 για τους Συμμάχους, το αποτέλεσμα τους δικαίωσε, αφού σε λιγότερο από ένα χρόνο οδήγησε
στη λήξη του πολέμου στην Ευρώπη, με την άνευ όρων παράδοση της Γερμανίας.

 Η πτώση της Ιαπωνίας

Το 1944 είναι για την Ιαπωνία ένα έτος εξαιρετικής δοκιμασίας. Στο εσωτερικό της οι πολιτικοί καταλαβαίνουν ότι το σχέδιο των 6 μηνών αστραπιαίου πολέμου προ πολλού δεν έχει αποφέρει αποτελέσματα και η τελική ήττα είναι αναπόφευκτη. Όμως την πρακτική ισχύ διαθέτουν οι στρατιωτικοί οι οποίοι επιβάλλουν στους πολιτικούς την θέλησή τους και η χώρα ζει ουσιαστικά
 υπό στρατιωτική δικτατορία όπου και ο αυτοκράτορας Χιροχίτο αποτελεί ένα είδος μαριονέτας
 του καθεστώτος. Για τους στρατιωτικούς η μόνη επιλογή είναι η μάχη μέχρις εσχάτων
 και ελπίζουν απλά να προκαλέσουν τόσο πολλές ανθρώπινες απώλειες στον εχθρό που να τον αναγκάσουν να αναθεωρήσει τα σχέδιά του για την κατάληψη της χώρας τους. Στην μάχη των Φιλιππίνων, στις 20 Οκτωβρίου 1944, εμφανίζονται και οι πρώτοι πιλότοι αυτοκτονίας "καμικάζι",
 οι οποίοι οδηγούν τα αεροπλάνα τους, γεμάτα εκρηκτικές ύλες, να καταπέσουν επί των εχθρικών πλοίων. Αν και αυτό τρομάζει αρχικά τις ΗΠΑ, σε λίγο διαπιστώνουν ότι ουσιαστικά πρόκειται
 για ένα κύκνειο άσμα της Ιαπωνίας. Οι καμικάζι είναι η απόδειξη της ανικανότητας του εναπομείναντος άπειρου ανθρώπινου υλικού να πλήξει σε μάχη τον εχθρό, πράγμα που κατάφερνε πολύ άνετα το 1941 - 1942. Επιπλέον, πρόκειται κυρίως για νεαρούς εθελοντές, που ούτε καν
 έχουν καιρό να εκπαιδευθούν. Θα χαθούν συνολικά κάπου 1.800 χωρίς να προκαλέσουν τις απώλειες που ήλπιζαν: καταστρέφονται μόνο 2-3 μεγάλα πλοία, κάπου 10 μικρότερα και κάπου
 100 υφίστανται ζημίες τις οποίες τελικά αποκατέστησαν, και αυτό αποτελεί μόνο το 10% του συνολικού στόλου των ΗΠΑ που δρα στον Ειρηνικό. Σύντομα, η απώλεια των Φιλιππίνων
προκάλεσε εσωτερικά την πρώτη πολιτική κρίση, που οδήγησε σε παραίτηση τον στρατιωτικό πρωθυπουργό Τόγιο, χωρίς όμως να αλλάξει την ιαπωνική νοοτροπία για τη συνέχεια του πολέμου
 η οποία κρατήθηκε στο ίδιο πνεύμα της μάχης μέχρις εσχάτων.
Χαρακτηριστική είναι η μάχη για την νήσο Ίβο Τζίμα, (19 Φεβρουαρίου - 26 Μαρτίου 1945). Οι Ιάπωνες υπερασπίστηκαν το νησί κρυμμένοι μέσα σε σπηλιές με μόνο στόχο να πεθάνουν μέχρις ενός αλλά προκαλώντας τρομακτικές απώλειες στον εχθρό. Το αποτέλεσμα σχεδόν τους δικαίωσε, αφού σκοτώθηκαν 21.703 Ιάπωνες συμπαρασύροντας στον θάνατο 27.909 Αμερικανούς.
 Οι απώλειες αυτές είναι σχεδόν τριπλάσιες των απωλειών κατά την απόβαση στην Νορμανδία.
 Το γεγονός είναι αλήθεια ότι τρόμαξε την Αμερική, η οποία, σαν απάντηση, αποφάσισε την συστηματική καταστροφή των μέσων διεξαγωγής πολέμου στο μητροπολιτικό έδαφος
 της Ιαπωνίας με συχνούς εμπρηστικούς βομβαρδισμούς. Ορμώμενοι απ' τις βάσεις στις
 Μαριάννες Νήσους, υπό την διοίκηση του αποφασιστικού Πτέραρχου Κέρτις Λε Μαίη,
τα τελευταία αμερικανικά βομβαρδιστικά Β-29 έκαψαν την Ιαπωνία εκ βάθρων.
Μόνο μεταξύ 9-10 Μαΐου 1945 στο Τόκιο χάθηκαν 100.000 άτομα μέσα σε μία πύρινη κόλαση.
 Η αντίσταση της Ιαπωνίας ήταν πλέον πρακτικά αδύνατη και ο Χιροχίτο προσπαθούσε να βρει
 τρόπο μυστικά να πετύχει μια συνεννόηση, αλλά οι στρατιωτικοί ετοιμάζουν άμυνα μέχρις
 εσχάτων, την ώρα που οι Αμερικανοί θα τολμούσαν μια απόβαση στο μητροπολιτικό τους
 έδαφος, και επιμένουν.

Η στιγμή της λήξης του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, στις 2 Σεπτεμβρίου 1945. O Ιάπωνας υπουργός εξωτερικών Mamoru Shigemitsu υπογράφει την άνευ όρων παράδοση της Ιαπωνίας, επάνω στο θωρηκτό "Μιζούρι", με τον Στρατηγό Richard K. Sutherland να παρακολουθεί.
Στην Ουάσινγκτον η απόβαση αυτή όντως σχεδιάζεται και οι εκτιμήσεις για τις απώλειες
είναι μεγάλες: λογαριάζουν κάπου 2.000.000 ακόμα νεκρών Αμερικανών. Οι Μακ Άρθουρ,
 Νίμιτς, Λε Μαίη και Άιζενχάουερ επιμένουν ότι η απόβαση δεν είναι αναγκαία, διότι η Ιαπωνία, εντελώς αποκλεισμένη ναυτικά από παντού, χωρίς βασικά εφόδια και υφιστάμενη αδιάκοπους βομβαρδισμούς, δεν αποτελεί πλέον απειλή. Αλλά, διπλωματικά, η κατάσταση εμπλέκεται με την ΕΣΣΔ, η οποία εξαπολύει επίθεση στην Ιαπωνία, ενώ κατέχει ήδη σημαντικό τμήμα της Ευρώπης,
 την ώρα που πλησιάζουν οι διασκέψεις για την μεταπολεμική κατάσταση στο Πότσνταμ.
 Τότε ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ Χάρρυ Τρούμαν δέχεται συμβουλές να χρησιμοποιήσει το νεοανακαλυφθέν υπερόπλο της Ατομικής Βόμβας, που οι ΗΠΑ σχεδίαζαν αρχικά για να χρησιμοποιήσουν εναντίον του Χίτλερ. Η απόφαση δέχεται έντονες επικρίσεις, κυρίως από τους επιστήμονες που την κατασκεύασαν, αλλά ο Τρούμαν αποβλέπει σε μια έκρηξη της οποίας ο
 (από)ηχος θα ακουστεί κυρίως στην Μόσχα. Στις 6 Αυγούστου (Χιροσίμα) και 9 Αυγούστου (Ναγκασάκι) 1945 η Ιαπωνία δέχεται δύο ατομικές βόμβες, που προκαλούν 240.000 νεκρούς
και πολύ μεγαλύτερο αριθμό τραυματιών και θυμάτων της ραδιενεργής ακτινοβολίας, ενώ
οι πόλεις που χτυπήθηκαν σχεδόν εξαφανίζονται από τον χάρτη. Αυτό δίνει την ευκαιρία στον Χιροχίτο να προβεί σε άμεσες συνεννοήσεις για παράδοση της Ιαπωνίας, παρακάμπτοντας τους άναυδους στρατιωτικούς και, τελικά, ο πόλεμος τερματίζεται επίσημα στις 2 Σεπτεμβρίου 1945
 με την επίσημη υπογραφή της άνευ όρων παράδοσης της Ιαπωνίας, επάνω στο
 θωρηκτό "Μιζούρι".