ΟΡΦΙΚΟΙ ΥΜΝΟΙ και ΟΡΦΙΚΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ Οι Ορφικοί Ύμνοι ήταν οι ύμνοι που τραγουδούνταν ή απαγγέλονταν κατά την διάρκεια των Ορφικών Μυστηρίων των αρχαίων Ελλήνων.  Η λατρεία τους ήταν γνωστή μόνο στους μυημένους σ' αυτά  και πολύ λίγα σώζονται μέχρι τι μέρες για να ξέρουμε τι ακριβώς τελετές γινόνταν. Αποσπασματικά μόνο σώζονται μερικοί ύμνοι, εικονικές παραστάσεις από τα μυστήρια  ή μερικές σποραδικές αναφορές και  σχόλια.  Χαρακτηριστικό τους είναι η μυστικιστική λατρεία και ο αποκρυφισμός  από τα μάτια των αμύητων σ' αυτά. Τα ορφικά μυστήρια πολύ πιθανόν να αναφέρονται στην προετοιμασία του Ορφέα για την κάθοδό τουστον Κάτω Κόσμο (στον Άδη, το "βασίλειο των ψυχών"), απ' όπου προσπάθησε να φέρει την Ευριδίκη πίσω στον κόσμο των ζωντανών.  Και κατ' επέκταση, στην προετοιμασία των ψυχών για την κάθοδό τους στον Άδη,  στον "καθαρμό" τους, στην επικοινωνία -ίσως- των ζωντανών με τις ψυχές των νεκρών. Άλλοι, απλά υποστηρίζουν ότι ο Ορφισμός ήταν μια μυστικιστική θρησκεία ή λατρεία,  σχετική με τη λατρεία του Ορφέα. Στα νεώτερα χρόνια αλλά και στα σύγχρονα διάφοροι άνθρωποι προσπάθησαν  την αναβίωση των ορφικών αποκρυφιστικών μυστηρίων, είτε στα πλαίσια της "ελληνολατρείας" και της "αρχαιολατρείας" είτε του παγανισμού, μεταξύ των οποίων και αρκετοί Έλληνες, πολλοί ξένοι ή φιλέλληνες, γνώστες της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και μελετητές του αρχαιοελληνικού πνεύματος. Οι αποκρυφιστικές όμως τάσεις που αναπτύχθηκαν παράλληλα με άλλες παγανιστικές τάσεις και δαιμονολατρείες αμαυρώνουν τελικά την διαύγεια και τον αληθινό τύπο του αρχαιοελληνικού πνεύματος και λατρείας. Για να μπορέσουμε να αντιληφθούμε τι περίπου ήταν τελικά τα Ορφικά μυστήρια πρέπει να γνωρίσουμε τον μύθο του Ορφέα του μουσικού. Ο μύθος του λίγο - πολύ προσδιορίζει τι σήμαιναν για τους αρχαίους τα ορφικά μυστήρια, και κάποιες σχετικές εξηγήσεις δίνονται μέσα από την ίδια την πλοκή του μύθου.  Η ζωή του και ο πόνος του για τον χαμό της πολυαγαπημένης του Ευρυδίκης,  το ταξίδι του στον Άδη, το "κυνήγι" του και το μαρτύριο του από τους Θράκες  και ο τραγικός του θάνατος από τις Μαινάδες χαρακτηρίζουν αυτόν τον Μύθο.  "Ξετυλίγοντας" το κουβάρι του παραμυθιού, του μύθου και συνδέοντάς τον με την ιστορική πραγματικότητα ίσως μπορέσουμε να μάθουμε κάποτε την αλήθεια ...

Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΟΡΦΕΑ Ο Ορφέας ο μουσικός, είναι ακόμη ένας μυθικός ήρωας των αρχαίων Ελλήνων.  Η πραγματική δύναμή του όμως βρισκόταν στην "μαγική" δύναμη της λύρας του, στη μουσική και την ποίηση. Ήταν γιος του βασιλιά της Θράκης Οίαγρου ή Θίαγρου και της Μούσας Καλλιόπης. Αδελφός του ήταν ο τραγουδιστής Λίνος που δίδαξε τον Ηρακλή τραγούδι και μουσική  (κατά την μυθολογία, ο νεαρός Ηρακλής θύμωσε κάποτε με τον Λίνο και τον σκότωσε άθελά του χτυπώντας τον πολύ  στο κεφάλι με την λύρα του). Γεννήθηκε σε μια σπηλιά και από νήπιο ακόμα έδειξε την αγάπη του  και την κλίση του στην μουσική. Ο ίδιος ο θεός Απόλλωνας του δίδαξε την μουσική  και του χάρισε την λύρα του. Ο Ορφέας έπαιζε τόσο αρμονικά τη λύρα και τραγουδούσε τόσο γλυκά, που λένε ότι και τα αγρίμια ακόμη του δάσους μαζεύονταν γύρω του για να τον ακούσουν.  Ακόμα και τα δένδρα και τα βράχια κουνιόνταν σαν ναχορεύαν στη μουσική του. Ο Ορφέας πήρε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία με τον Ιάσονα  και τους άλλους μυθικούς ήρωες.  Με τη μουσική της λύρας του κοίμησε το δράκο που φύλαγε το χρυσόμαλο δέρας  και έτσι μπόρεσε να το κλέψει ο Ιάσονας. Στον δρόμο της επιστροφής, γλίτωσε τους Αργοναύτες από τις Σειρήνες  και την παγίδα τους παίζοντας τόσο δυνατά και αρμονικά που ξεπέρασε σε ομορφιά,  δύναμη και μαγεία το τραγούδι των Σειρήνων. Ορφέας και Ευριδίκη Μετά την Αργοναυτική εκστρατεία, ο Ορφέας επέστρεψε στην Θράκη και ζούσε όπως και πριν, τριγυρνώντας μέσα στο δάσος, παίζοντας τη λύρα του και τραγουδώντας.  Εκεί κάποτε συναντήθηκε με την νύμφη Ευριδίκη την οποία αγάπησε και πήρε για γυναίκα του. Η ευτυχία τους όμως δεν κράτησε για πολύ. Ένα φίδι δάγκωσε την Ευρυδίκη που πέθανε αφήνοντας στον Ορφέα τεράστια θλίψη. Λένε ότι όταν ο Ορφέας τραγουδούσε τον πόνο του ακόμα και και οι πέτρες ράγιζαν. Τίποτα πια δεν τον παρηγορούσε. Και έτσι αποφάσισε να κατέβει στον Άδη, στο βασίλειο του Πλούτωνα,  να ξαναβρεί την Ευρυδίκη και είτε να την φέρει πίσω στον κόσμο είτε να μείνει για πάντα μαζί της. Με την βοήθεια του θεού Ερμή κατέβηκε στο σκοτεινό βασίλειο του Άδη  και με την παραπονιάρικη μουσική της λύρας του σαγήνευσε και αποκοίμησε τον φοβερό Κέρβερο,  τον φύλακα των ψυχών, για να περάσουν τις πύλες του.  Στο άκουσμα της μουσικής του μαζεύτηκαν γύρω του και οι ψυχές των νεκρών, που ξέχασαν έτσι για μια στιγμή τα βάσανά τους. Ο Πλούτωνας με χαρά φιλοξένησε στο παλάτι του τον Ορφέα και την "θεϊκή" μουσική του. Μποστά στα παρακάλια του Ορφέα και στην θλίψη και στον πόνο της μαγευτικής μουσικής του,  ο Πλούτωνας λύγισε και δέχτηκε να αφήσει την Ευρυδίκη να φύγει.  Έθεσε όμως στον Ορφέα έναν όρο: Στον δρόμο της επιστροφής για τον επάνω κόσμο,  μπροστά θα πηγαίνει αυτός καιπίσω του θα ακολουθεί η Ευρυδίκη με τον Ερμή.  Μέχρι να φθάσουνε στον προορισμό τους,  ο Ορφέας δεν έπρεπε ούτε μια φορά να γυρίσει να δει την Ευρυδίκη,  αλλιώς αυτή θα χανόταν για πάντα! Ο Ορφέας δέχθηκε με χαρά τον όρο του Πλούτωνα και με την συνοδεία του Ερμή ξεκίνησαν  να επιστρέψουν στην γη. Φθάνοντας όμως κοντά στην έξοδο, ο Ορφέας έχασε την υπομονή του,  παρασύρθηκε από την αγάπη του και την λαχτάρα να ξαναδεί την Ευρυδίκη και γύρισε να την κοιτάξει...  Στην στιγμή εκείνη χάθηκε επιστρέφοντας στο σκοτεινό παλάτι του Άδη και ο Ορφέας έμεινε ξανά μόνος του ... για πάντα! Άδικα έκλαψε και θρήνησε για την ανοησία του ο Ορφέας.  Και ύστερα, προσπαθώντας να ξεπεράσει τον πόνο του άρχισε να τριγυρίζει πάλι στα δάση με την λύρα του και να τραγουδά γα τον χαμό της Ευρυδίκης. Πολλές νύμφες του δάσους θέλησαν να τον παντρευτούν και να ζήσουν μαζί τους, αυτός όμως τις αγνοούσεκαι καμιά δεν θα μπορούσε να πάρει τη θέση της Ευρυδίκης πλάι του. Ο τραγικός θάνατος του Ορφέα Σύμφωνα με τον μύθο, ο θάνατος του Ορφέα ήταν τόσο τραγικός όσο τραγική ήταν και η ζωή του! Λέγεται ότι οι Μαινάδες θύμωσαν μαζί του γιατί τις περιφρονούσε και τις αγνοούσε όταν τις συναντούσε στο δάσος. Κάποια μέρα λοιπόν που τον συνάντησαν στο δάσος, έξαλλες  και μανιασμένες, έπεσαν πάνω του και κομμάτιασαν τον άτυχο Ορφέα και πέταξαν τα κομμάτια του κορμιού του και τη λύρα του στον ποταμό Έβρο. Από εκεί ο ποταμός έβγαλε τα λείψανά του στη θάλασσσα και αυτή με τα κύματά της τα οδήγησε μέχρι την Λήμνο. Εκεί οι Μούσες περιμάζεψαν τα κομμάτια του και τα έθαψαν με ευλάβεια.  Τη λύρα του την κράτησαν οι κάτοικοι σαν κειμήλιο και αργότερα οι θεοί την πήαν  και την έβαλαν ανάμεσα στους άλλους αστερισμούς του ουρανού για να θυμίζει τον Ορφέα...

ΣΤΗΝ ΕΚΑΤΗ - ΕΚΑΤΗΣ

Την οδοσύχναστη εξυμνώ Εκάτη, την τρίστρατη, την έρασμία, την ουράνια τη γήινη καί τη θαλασσινή, κροκόπεπλη, την επιτάφια, πού με τίς ψυχές νεκρών οργιοβακχεύει, την Πέρσεια, τη μοναχική, που με τα ελάφια αγάλλεται, νυχτερινή, σκυλοσυνόδευτη, αήττητη βασίλισσα, ουρλιαχτική, ξαρμάτωτη, αυτή πού ακαταμάχητη έχει την όψη, την ταυροπόλο, την κλειδούχο όλου του κόσμου άνασσα, ήγεμονίδα, νύμφη, παιδοτρόφο, ορεισύχναστη, την κόρη αυτή θερμοπαρακαλώντας να βρεθεί στίς όσιες τελετές ευμενική προς τον ποιμένα πάντοτε με χαρούμενη διάθεση.

Είνοδίαν Έκάτην κλήιζω, τριοδίτιν, έραννήν, ουρανίαν χθονίαν τε και ειναλίαν, κροκόπεπλον, τυμβιδίαν, ψυχαίς νεκύων μετά βακχεύουσαν, Περσείαν, φιλέρημον, αγαλλομένην ελάφοισι, νυκτερίαν, σκυλακίτιν, αμαιμάκετον βασίλειαν, θηρόβρομον, άζωστον, απρόσμαχον είδος εχουσαν, ταυροπόλον, παντός κόσμου κληιδούχον άνασσαν, ηγεμόνην, νύμφην, κουροτρόφον, ουρεσιφοίτιν, λισσόμενος κούρην τελεταίς οσίαισι παρείναι βουκόλωι εύμενέουσαν αεί κεχαρηότι θυμώι.

ΣΤΟΝ ΔΙΑ - ΔΙΟΣ

Ζεύ πολυτίμητε, Ζεύ άφθαρτε, τούτη εδώ σε σένα εμείς τη μαρτυρία τη λυτρωτική και προσευχή απευθύνουμε, ω βασιλέα, μέσα απ' την κεφαλή σου όλα τα θεία φάνηκαν, ή θεά μητέρα γη και των βουνών οι υψίβουες ράχες κι ή θάλασσα και όλα, όσα ο ουρανός εντός του περιέκλεισε· ω Κρόνιε Ζεύ, σκηπτούχε, καταιβάτη, γενναιόψυχε, παντογόνε, αρχή των πάντων και των πάντων τέλος, γαιοσείστη, αυξητή, καθαρτήριε, παντοσείστη, άστραπαίε, βρονταίε, κεραύνιε, γόνιμε Ζεύ' εισάκουσε με, ποικιλόμορφε, και δίνε υγεία ακρατή και τη θεά ειρήνη κι άμεμπτη φήμη πλούτου.

Ζεύ πολυτίμητε, Ζεύ άφθιτε, τήνδε τοι ημείς μαρτυρίαν τιθέμεσθα λυτήριον ηδέ πρόσευξιν. ω βασιλεύ, δια σήν κεφαλήν εφάνη τάδε θεία, γαία θεά μήτηρ ορέων θ' υψηχέες όχθοι και πόντος και πάνθ', οπός' ουρανός εντός έταξε· Ζεύ Κρόνιε, σκηπτούχε, καταιβάτα, ομβριμόθυμε, παντογένεθλ', αρχή πάντων πάντων τε τελευτή, σεισίχθων, αυξητά, καθάρσιε, παντοτινάκτα, άστραπαίε, βρονταίε, κεραύνιε, φυτάλιε Ζεϋ· κλύθί μου, αιολόμορφε, δίδου δ' υγίειαν άμεμφή ειρήνην τε θεάν καί πλούτου δόξαν άμεμπτον.

ΤΟΥ ΑΣΤΡΑΠΑΙΟΥ ΔΙΟΣ - ΔΙΟΣ ΑΣΤΡΑΠΑΙΟΥ
Επικαλούμαι τον μεγάλο, ιερόν, περιφανή, βροντώδη, νεφελώδη, φλόγινο, πυρόδρομο, αερόφεγγο, αυτόν πού αστράφτει των νεφών το φως με γοργοβρόντητη φωνή, τρομαχτικό, οξύθυμο, ανίκητο αγνό θεό, αστραπαίο Δία, παγγενήτορα, μέγιστο βασιλέα, να φέρνει ευμενής γλυκύ τέλος του βίου	Κικλήσκω μέγαν, αγνόν, ερισμάραγον, περίφαντον, αέριον, φλογόεντα, πυρίδρομον, αεροφεγγή, άστράπτοντα σέλας νεφέων παταγοδρόμωι αυδήι, φρικώδη, βαρύμηνιν, άνίκητον θεόν άγνόν, άστραπαίον Δία, παγγενέτην, βασιλήα μέγιστον, ευμενέοντα φέρειν γλυκερήν βιότοιο τελευτήν.

 

ΤΗΣ ΠΡΟΘΥΡΑΙΑΣ - ΠΡΟΘΥΡΑΙΑΣ Προθυραία: προσωνυμία της Αρτέμιδος και της Ειλείθυιας, θεάς του τοκετού. Στεκόταν μπροστά στη θύρα και βοηθούσε στον τοκετό των γυναικών. Στον ύμνο του Πρόκλου "εις Εκάτην καί Ιανόν", Προθυραία αποκαλείται και ή Εκάτη, (χαίρ' Εκάτη προθυραία, μεγάσθενες).

Εισάκουσε με, ώ πολύσεμνη θεά, πολυώνυμη θεότητα, αρωγέ των ωδίνων, γλυκύ πρόσωπο στίς λεχώνες, συ μόνη σωτηρία των θηλέων, φιλόπαιδη, πραύθυμη, εύτοκία, πού άπ' τους θνητούς στίς νέες παραστέκεσαι, ώ Προθυραία, κλειδούχε, ευπρόσιτη, θρέπτειρα, σε όλους προσηνής,συ πού εξουσιάζεις όλων τίς κατοικίες καί χαίρεσαι στα συμπόσια, λυσίζωνη, αφανέρωτη, φανερώνεσαι σ' όλα τα έργα, συμπάσχεις στίς ωδίνες καί χαίρεσαι στίς ευτοκίες, ώ Ειλείθυια, πού λύνεις τους πόνους σε φοβερές ταλαιπωρίες· γιατί μονάχα εσένα ονομάζουν οί λεχώνες ανάπαυση ψυχής διότι σε σένα βρίσκονται οί ξεχασμένες θλίψεις των τοκετών, ώ "Αρτεμις Είλείθυια, καί σεμνή Προθυραία. Ακουσε, μακαρία, καί δίνε ως αρωγός πού είσαι απογόνους καί σώζε, καθώς γεννήθηκες πάντοτε σωτήρας όλων.

Κλυθί μοι, ώ πολύσεμνε θεά, πολυώνυμε δαίμον, ωδίνων επαρωγέ, λεχών ηδεία πρόσοψι, θηλειών σώτειρα μόνη, φιλόπαις, αγανόφρον, ώκυλόχεια, παρούσα νέαις θνητών, Προθυραία, κλειδούχ', ευάντητε, φιλοτρόφε, πάσι προσηνής,η κατέχεις οίκους πάντων θαλίαις τε γέγηθας, λυσίζων', αφανής, έργοισι δε φαίνηι άπασι, συμπάσχεις ωδίσι και ευτοκίηισι γέγηθας, Ειλείθυια, λύουσα πόνους δειναίς εν άνάγκαις· μούνην γαρ σε καλούσι λεχοί ψυχής ανάπαυμα εν γαρ σοι τοκετών λυσιπήμονες είσιν ανίαι, Άρτεμις Είλείθυια, και ή σεμνή, Προθυραία. κλύθι, μάκαιρα, δίδου δε γονάς επαρωγός εούσα και σώζ', ώσπερ έφυς αιεί σώτειρα προπάντων.

•